Zoeken naar het positieve met zicht op het einde

Samenvatting

Het behouden of verbeteren van kwaliteit van leven is in de palliatieve zorg de belangrijkste focus. Vaak wordt dit gedaan door het verminderen van de negatieve aspecten, zoals het verlichten van klachten. Echter net zo belangrijk is het ondersteunen van positieve aspecten in iemands leven. In een gesprek met een palliatieve patiënt moeten dus zowel de bronnen van het lijden als de bronnen voor de waardevolle aspecten van het leven expliciete aandacht krijgen. Vrijwel altijd is er bij patiënt en naasten ruimte voor positieve gevoelens, ongeacht hoe ziek iemand is (met uitzondering van acute situaties met ernstig lijden).

Voor palliatieve zorg deskundigen is dit vaak al wel een essentieel onderdeel in hun zorg, maar deze positieve dimensie is toch minder systemisch ingebed dan het uitvragen van problemen en klachten. Met dit model/raamwerk genaamd “the total enjoyments of life” hopen de auteurs op een meer structurele screening naar positieve zaken die de kwaliteit van leven zouden kunnen verbeteren.

 “We gaan ons best doen om uw klachten te verlichten, maar we willen u en uw naasten ook ondersteunen in het nog kunnen genieten van de tijd die u nog hebt en samen zoeken naar mogelijkheden hierin”

Vraag mensen welke onderdelen in de dag zorgen voor een goede dag, wat van betekenis is voor hen, waar ze naar uitkijken. Lukt het hen niet om nu iets te noemen, vraag dan naar de dingen waar ze voorheen, voor de ziekte, van konden genieten of plezier aan beleefden. Vaak helpt het geven van concrete voorbeelden, zoals een favoriet televisieprogramma kijken, een kwartiertje buiten zitten in de zon, een telefoontje krijgen van de kleinkinderen. En waar hoopt iemand nog op als hij naar de toekomst kijkt?

Aan de naasten kan de vraag gesteld worden of ze, naast de zware mantelzorgtaken, ook positieve aspecten ervaren in de zorg die ze bieden en welke fijne momenten er nog zijn.

 “Noem 1 ding dat je morgen zou kunnen doen waar je naar uit kan kijken”.

Als zorgverlener help je vervolgens om de genoemde positieve momenten om te zetten in een concreet plan om dit structureel een plaats te geven in het dagelijks leven, bijvoorbeeld: “minstens drie keer in de week een ijsje gaan eten” of “minimaal twee keer per dag even naar buiten”. Het alleen al hier over nadenken geeft vaak al een positieve ervaring. Je kan eventueel hulp bieden in het realiseren hiervan (bijvoorbeeld het aanvragen van een rolstoel).

Commentaar

Het in kaart brengen en bespreken van de positieve aspecten (vreugde, betekenis, liefde, genot) in het leven van een patiënt geeft goede tools voor verbetering van de kwaliteit van leven. Het pleidooi van dit artikel is om het exploreren van de “enjoyments of life” een bewust en vast onderdeel te maken in de gesprekken met een palliatieve patiënt. Ik kan het hier alleen maar volledig mee eens zijn. Uit ervaring weet ik dat het heel mooie dingen op kan leveren waar de patiënt, de naasten en de zorgverlener veel voldoening uit kunnen halen!

Floor Bols, specialist ouderengeneeskunde en palliatieve geneeskunde, ETZ Tilburg

Over de publicatie

Kluger BM. et al. (2023). The Total Enjoyment of Life: A Framework for Exploring and Supporting the Positive in Palliative Care, J. Palliat Med. 26, no10(2023), 1322-1326. 

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie januari 2024 Alle e-pal-artikelen staan hier