Signalering en diagnostiek

Uitgangsvraag

Welke methode wordt aanbevolen ten aanzien van signalering en monitoring van slikstoornissen bij patiënten in de palliatieve fase?

Methode: consensus-based

Aanbevelingen

• Wees erop bedacht dat in de palliatieve fase de slikfunctie achteruitgaat en houd rekening met een wisselende of afnemende alertheid bij het eten en drinken.
  Signalen kunnen zijn:
  • (bepaalde soorten) voeding weigeren; 
  • zeer lang kauwen;
  • een veranderd voedingspatroon;
  • ongewenst gewichtsverlies;
  • hoesten bij of na het eten en/of drinken;
  • dehydratie;
  • speekselverlies (kwijlen);
  • een aspiratiepneumonie.
• Vraag zo nodig een consult van de logopedist.
• Verricht een mondinspectie.
• Evalueer de eet- en drinksituatie regelmatig. Bepaal aan de hand van het ziektebeeld en de prognose wanneer evaluatie weer gewenst is.

Voor deze uitgangsvraag is geen systematisch literatuuronderzoek verricht.

Voor onderstaande overwegingen zijn indien mogelijk aanwezige literatuur en ervaringen van de werkgroep meegenomen.

Vraag regelmatig naar slikklachten. Signalen kunnen zijn:

• (bepaalde soorten) voeding weigeren; 
• zeer lang kauwen;
• een veranderd voedingspatroon;
• ongewenst gewichtsverlies;
• hoesten bij of na het eten en/of drinken;
• dehydratie;
• speekselverlies (kwijlen);
• een aspiratiepneumonie.

Zie ook deze poster uit de richtlijn Slikproblemen [SKILZ 2024].
Verricht een mondinspectie om orale oorzaken van slikklachten op het spoor te komen.

Een logopedist, bij voorkeur gespecialiseerd in slikstoornissen, kan de aard en de ernst van de slikstoornis beoordelen met behulp van diagnostische tests. Deze evaluatie is cruciaal voor het bepalen van de meest geschikte interventies en behandelingen voor de patiënt [Logemann 1998, Carnaby 2013]. Zie ook module Diagnostiek van slikproblemen in de richtlijn Slikproblemen [SKILZ 2024].

Carnaby, G., & Harenberg, L. (2013). What is “usual care” in dysphagia rehabilitation: A survey of USA dysphagia practice patterns. Dysphagia, 28(4), 567-574.

De Bodt, M., Guns, C., D’hondt, M., Vanderwegen, J., Van Nuffelen G., Dysfagie; Handboek voor de klinische praktijk, 2015.

Cox, E., Bas, L. Logopedie en palliatieve zorg in de terminale fase. Pallium 15, 21–23 2013.
IDDSI, https://www.iddsi.org/ 

Kalf, H., Rood B., Dicke H., van Keeken, P. Slikstoornissen bij volwassenen; een interdisciplinaire benadering, 2008.

Logemann, J. A. (1998). Evaluation and Treatment of Swallowing Disorders (2nd ed.). Pro-Ed.

National Comprehensive Cancer Network. (2022). NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology: Palliative Care. Retrieved from https://www.nccn.org/professionals/physician_gls/pdf/palliative.pdf

NVKNO, richtlijn Orofaryngeale dysfagie, 2016.

Perlman, A.L., & Schulze-Delrieu, K. Deglutition and its disorders: anatomy, physiology, clinical diagnosis, and management, 1997.

SKILZ, richtlijn Slikproblemen, 2024.