Loze aandrang en tenesmi

Samenvatting

Tenesmi zijn intermitterende aanvallen van krampende, brandende pijn in anus en perineum. De aanvallen kunnen spontaan optreden of geluxeerd worden door een vol rectum of defecatie.
Loze aandrang is aandrang tot defecatie en persen zonder resultaat.

Gevolgen

• pijn
• frequente toiletgang
• stress en onrust

Oorzaak

• lokale groei van (recidief) tumor in het kleine bekken (rectum-, cervix-, endometrium-, ovarium- of prostaatcarcinoom)

Diagnostiek

• anamnese en lichamelijk onderzoek met rectovaginaal toucher
• evt. (transvaginale) echografie of CT-scan

Beleid

Geef duidelijke informatie aan patiënt en naasten over de (on)mogelijkheden van behandeling.

Behandeling van de oorzaak

• indien nog mogelijk: radiotherapie, hormonale therapie of chemotherapie

Niet-medicamenteus

• bij passagestoornissen: aanleggen van eindstandige colostoma; hiermee worden klachten echter niet opgeheven!

Medicamenteus

• bij spasmen van de sfincter ani:
  • clonazepam: startdosis 2 dd 0,5 mg p.o., om de 3 dagen ophogen met 0,5 mg per dag tot een onderhoudsdosis van 3 dd 1-2 mg p.o.
  • baclofen: startdosis 3 dd 5 mg p.o., op geleide van het effect op de spasmen iedere drie dagen verhogen met 3 dd 5 mg tot een maximum van 3 dd 25 mg
  • calciumantagonisten: diltiazem: 3-4 dd 200 mg of ‘slow release' 1 dd 180-240 mg p.o. of nifedipine 2 dd 20 mg p.o.
• bij oedeem van de plexus lumbosacralis: dexamethason 1 dd 4-8 mg
• bij nociceptieve en/of neuropathische pijn: zie Pijn
• bij anorectale pijn: botulinetoxine A (totaal 20 units, 5 units in elk kwadrant) in de anale sfincter
• blokkades: blokkade van plexus hypogastricus superior of ganglion impar, of zadelblok (mits er reeds sprake is van incontinentie voor urine en ontlasting c.q. de patiënt een AP en een UP heeft) (zie Pijn)

Evaluatie

• door arts of verpleegkundige
• aan de hand van klachten
• minimaal tweemaal per week