Waarom een Transmuraal team Palliatieve Zorg?

Jaarlijks overlijden in Nederland ongeveer 170.000 mensen, waarvan 120.000 niet onverwacht. Deze groep komt in aanmerking voor palliatieve zorg. De behoefte aan palliatieve zorg zal de komende jaren fors toenemen door de vergrijzing, toenemende multi-morbiditeit en verbeterde diagnostiek en behandeling. Een Transmuraal team Palliatieve Zorg kan een belangrijke rol spelen voor de groeiende groep patiënten met een behoefte aan palliatieve zorg.

Het probleem: potentieel niet-passende zorg

We zien dat zorg in de laatste levensfase een aanzienlijk deel van de totale zorg in Nederland beslaat. Het gesprek over behandelwensen en -grenzen in de laatste levensfase wordt nog te weinig en te laat gevoerd en de zorg blijft sterk ziektegericht. Dit verlaagt de kwaliteit van leven en sterven. De zorg voor patiënten in het jaar voor hun overlijden is daarbij omvangrijk en beslaat 8% van de totale zorgkosten. Een deel van deze zorgkosten zijn vermijdbaar: veel ziekenhuiszorg vindt plaats in de laatste levensmaand, terwijl dit volgens kwaliteitsindicatoren mogelijk niet-passende zorg is.

Toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg in de laatste levensfase staan al onder druk; komende decennia zal deze druk sterk toenemen door demografische ontwikkelingen.

Behoefte patiënt

In deze kwetsbare levensfase hechten patiënten en hun naasten groot belang aan zorg, die is afgestemd op hun waarden, wensen en behoeften en van daaruit rekening houdt met hun persoonlijke behandelwensen en -grenzen. Onderzoek bevestigt dat patiënten duidelijke wensen hebben over hun laatste levensfase en graag zo lang mogelijk regie houden over hun leven. De realiteit is echter dat het gesprek over behandelwensen en grenzen in de laatste levensfase te weinig en te laat wordt gevoerd. Mede hierdoor is zorg in de laatste levensfase nog sterk ziekte-gericht, en te weinig op de waarden, wensen en zorgbehoeften van de individuele patiënt. Dit leidt tot potentieel niet-passende zorg in de laatste levensmaand, die een aanzienlijk beslag leggen op de zorgcapaciteit in het ziekenhuis (5-9% van de totale capaciteit).

Kwaliteitskader

In het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland is samen met vertegenwoordigers van patiënten, zorgverleners en zorgverzekeraars beschreven wat de kwaliteit van palliatieve zorg in Nederland moet zijn. Op basis van onderzoek is te verwachten dat de implementatie en toepassing van het kwaliteitskader in de praktijk:

a) een positief effect heeft op de kwaliteit van leven van palliatieve patiënten

b) een daling van het zorgverbruik teweeg kan brengen

c) meer patiënten zullen sterven op de plek van voorkeur

Dit betekent passende zorg voor de groeiende groep palliatieve patiënten. Het toepassen van het kwaliteitskader verbetert niet alleen de kwaliteit van leven en sterven, maar voorkomt duurdere en onnodige zorg. Het draagt ook bij aan verplaatsen van zorg naar de thuissituatie en/of hospices.

Alle zorgverleners in Nederland worden in staat geacht generalistische palliatieve zorg te bieden aan patiënten en hun naasten, en indien nodig specialistische ondersteuning te vragen.

Transmuraal werken

Door de ondersteuning van de generalist PZ van de patiënt door het specialistisch team palliatieve zorg transmuraal, over de muren van de instellingen heen te organiseren, kan meer continuïteit worden geboden van de juiste zorg op de juiste plek en dat is voor patiënten en naasten veelal thuis.

De eerste inzichten

Uit het Eindrapport project TrAnsmurale PAlliatieve zorg met passende beko$tiging (TAPA$) volgt dat transmurale samenwerking bijdraagt aan betere palliatieve zorg voor de patiënt. Voor doorontwikkeling is verdere inspanning van alle betrokken partijen nodig. De inzichten uit dat onderzoek waren:

Minder niet-passende zorg: minder ziekenhuisopnames en lagere IC-bezetting
Duidelijke meerwaarde voor patiënten, naasten en zorgverleners
Gedeclareerde zorgkosten zijn niet gestegen
Zeven basiselementen zijn geïdentificeerd voor goede transmurale palliatieve zorg
Bekostiging komt op gang, maar wordt blijvend als complex ervaren