Cookies

Op Palliaweb wordt gebruik gemaakt van cookies. De site functioneert het beste als je de cookies accepteert. Meer informatie over onze cookies vind je hier. 

Toestaan Weigeren

Onderwijsmaterialen

Contactpersoon Anke van de Vegte IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland)
Laatst geactualiseerd: 15 juli 2020

Hier vind je onderwijsmaterialen over de palliatieve zorg voor zowel scholing als bijscholing, voor diverse niveaus (waaronder wo, hbo en mbo) en in verschillende vormen, variërend van hele lespakketten tot lesonderdelen, van casuïstiek, presentaties tot video’s en animaties en websites.

Het aanbod op Palliaweb is tot stand gekomen door bereidheid van aanbieders om hun materialen op deze site te delen. 

Ook de toolboxen van de twee Palliantieprojecten Pasemeco (voor wo) en EDUPAL (voor hbo en mbo) zijn in het overzicht te vinden. De leermaterialen uit deze toolboxen zijn aangeduid met de vermelding ‘Dit onderwijsmateriaal is door de projecten Pasemeco en/of Edupal aangemerkt als geschikt onderwijsmateriaal voor het initieel onderwijs.’

Het project Pasemeco heeft een toolbox ontwikkeld met leermaterialen over palliatieve zorg voor studenten Geneeskunde. In deze toolbox zijn materialen verzameld die op dit moment al gebruikt worden voor het wetenschappelijk onderwijs over palliatieve zorg of daar geschikt voor zouden zijn. Daarnaast ontwikkelde het Pasemeco-team zelf onderwijs, met name voor gebieden die in veel curricula onderbelicht blijven zoals ACP en de zingevingsdimensie van de zorg. Ook deze zijn opgenomen in de toolbox.

De materialen kunnen op verschillende manieren gebruikt worden binnen de acht opleidingen Geneeskunde in Nederland.

Pasemeco (2016 – 2020) was een ZonMw-project in het programma 'Palliantie. Meer dan zorg'.

Doel 

Het doel van Pasemeco is de integratie van palliatieve zorg in de basiscurricula van alle geneeskundeopleidingen in Nederland. Studenten geneeskunde moeten bewust worden van het feit dat geneeskunde niet alleen gaat om curatieve zorg en moeten ook binnen een palliatieve setting adequaat om kunnen gaan met diagnostiek en behandeling.

Resultaat Pasemeco: toolbox 

Het projectteam Pasemeco onderzocht, ontwikkelde, implementeerde en evaluaeerde een multifunctionele blended-learning toolbox die geïntegreerde palliatieve zorg onderwijsprogramma’s aanbiedt voor undergraduate medical curricula om geneeskundestudenten voor te bereiden op palliatieve zorg. De toolbox is ontwikkeld op basis van een lijst met beroepstaken palliatieve zorg voor de basisarts. 

De onderwijsprogramma’s uit de toolbox bestaan uit onderwijsvormen die authentiek leren over palliatieve zorg in medische curricula (bachelor en master) mogelijk maken. Omdat curricula hun eigen opbouw en signatuur hebben, zijn materialen ontwikkeld die ondersteunend, uitwisselbaar en inpasbaar zijn binnen de verschillende curricula - met als uiteindelijk doel studenten beter uit te rusten voor het begeleiden van patiënten bij palliatieve zorg.

Betrokkenen

De opleidingsdirecteuren van de acht Universitaire Medische Centra in Nederland tekenden in 2015 een intentieverklaring ter ondersteuning van het Pasemeco-project. Van alle faculteiten werden docenten, curriculum coördinatoren, artsen en onderwijsdeskundigen betrokken die samen met de projectgroep zorg droegen voor een passende uitvoering binnen het eigen curriculum.

​Pasemeco werd mogelijk gemaakt door ZonMw, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie. Het maakt onderdeel uit van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg.'

Handleiding

De handleiding voor het gebruik van de toolbox bevat naast de achtergrond en ontwerpprincipes onder meer ontwerprichtlijnen voor integratie van taakgericht onderwijs. 

De naam Pasemeco

Pasemeco betekent in het Esperanto ‘vergankelijkheid’. Tegelijkertijd is het een acroniem dat staat voor:

Palliative care
Alliance
Sharing
Educational tools for
MEdical student
COmpetencies development

Het project EDUPAL heeft een toolbox ontwikkeld met leermaterialen over palliatieve zorg voor mbo- en hbo-studenten. Dit project was gericht op de implementatie van palliatieve zorg in de basiscurricula voor verzorgenden en verpleegkundigen in Limburg en Zuidoost Brabant. Aan de hand van vastgestelde basiscompetenties voor deze professionals werd een toolbox met leermaterialen voor docenten in het mbo en hbo ontwikkeld. 

EDUPAL (2016 – 2019) was een ZonMw-project in het programma 'Palliantie. Meer dan zorg' . 

Doel

Doel van EDUPAL is het inbedden van palliatieve zorg in de initiële opleiding van studenten verpleegkunde en verzorging (mbo en hbo), opdat ze bij hun afstuderen beschikken over de minimaal vereiste competenties op het gebied van palliatieve zorg.

Resultaat

De door EDUPAL ontwikkelde toolbox reikt docenten van hogescholen en ROC’s materialen aan om hun lessen over palliatieve zorg invulling te geven en zo verpleegkundigen en verzorgenden voor te bereiden op hun taken en verantwoordelijkheden in de palliatieve zorg. Deze toolbox omvat teksten, animaties, video’s, presentaties, casuïstiek, tools en websites over verschillende onderwerpen in de palliatieve zorg, waaronder: palliatieve zorg en organisatie, symptoombestrijding, samenwerken, communiceren, stervensfase, pro-actieve zorgplanning en zelfzorg.

Opzet

Eerst werd vastgesteld welke competenties verpleegkundigen en verzorgenden moeten hebben en wat dat betekent voor hun opleiding. Daarvoor werd literatuuronderzoek gedaan en zijn 48 zorgprofessionals, docenten en zorgmanagers en 122 studenten ondervraagd. Patiënten en naasten werden gevraagd wat zij vinden dat een verzorgende of verpleegkundige moet kunnen. Omdat docenten veel behoefte hadden aan bij- en nascholing, kwam er een scholing in 5 dagdelen voor docenten van mbo én hbo samen. 

Drie gouden lessen voor docenten verpleegkunde aan mbo-/hbo-opleidingen

1.     Begin vroeg in het curriculum met palliatieve zorg – liefst nog vóór de eerste stage – en bouw van hieruit een doorlopende leerlijn op. Bespreek na een stage de ervaringen met palliatieve zorg.

2.     Besteed aandacht aan het werken met meetinstrumenten, gespreksvoering, zingevingsvragen, omgang met angst en boosheid, proactieve zorgplanning, gezamenlijke besluitvorming en de sociale kaart van de palliatieve zorg.

3.     Maak gebruik van consulenten palliatieve zorg en patiënten, naasten en nabestaanden die gastlessen kunnen verzorgen.


Disclaimer
De redactie van Palliaweb is niet verantwoordelijk voor de inhoud, kwaliteit en doelmatigheid van de gedeelde trainingsmaterialen. Neem voor vragen contact op met de bij het trainingsmateriaal vermelde contactpersoon. 
 

Kies een onderwerp

Communiceren Organisatie van zorg Proactieve zorgplanning Samenwerken
Stervensfase Symptoombestrijding Zelfzorg
Filteren
Onderwerpen
Soort materiaal
Opleidingsniveau
Type
Kosten
Richtlijn palliatieve sedatie
Onderwijsmateriaal
In deze richtlijn worden de indicatie en handelswijze van palliatieve sedatie toegelicht. De richtlijn is te gebruiken om uit te leggen wat palliatieve sedatie inhoud, wat de rol van verzorgenden en verpleegkundigen is en wat het verschil is met euthanasie.
Palliatief klinisch redeneren: Vermoeidheid
Onderwijsmateriaal
Een zelfstudie-opdracht met als doel om inzicht te krijgen over beloop en mogelijke interventies bij vermoeidheid in de palliatieve fase. Het bevat tevens een filmpje over een onderbelicht onderdeel van de richtlijn.
Palliatief klinisch redeneren: Misselijkheid
Onderwijsmateriaal
Een zelfstudie-opdracht om inzicht te verwerven in diagnostiek en behandeling van misselijkheid, braken en ileus in de palliatieve fase.
Gemetastaseerd pancreascarcinoom
Onderwijsmateriaal
Online casus over palliatief beleid bij een oudere patiente met pancreascarcinoom. De casus wordt doorlopen aan de hand van een aantal multiple-choice vragen.
Richtlijn Palliatieve zorg voor mensen met COPD
Onderwijsmateriaal
De richtlijn en samenvatting 'palliatieve zorg bij mensen met COPD' is als achtergrondinformatie te gebruiken bij verdieping in palliatieve zorg en COPD. De richtlijn besteedt veel aandacht aan het patiëntenperspectief. De wensen van de patiënt zijn namelijk van groot belang voor het verdere behandelproces in deze fase van COPD.
Richtlijn complementaire zorg
Onderwijsmateriaal
Onder complementaire zorg wordt in deze richtlijn verstaan de zorg die zorgverleners geven in aanvulling op de standaardzorg. In deze richtlijn worden vier complementaire zorginterventies beschreven.
Casus van een patiënt met hartfalen
Onderwijsmateriaal
Een casus over palliatieve zorg bij een patiënt met hartfalen. De casus geeft aanleiding om te praten over symptomen en de bestrijding daarvan maar ook om ethische dilemma's, de rol van de mantelzorg en beslissingen rond het levenseinde te bespreken.
Casus palliatieve sedatie
Onderwijsmateriaal
Twee casussen met betrekking tot palliatieve sedatie uit de praktijk met vragen en stellingen. Met de informatie uit de richtlijn Palliatieve sedatie zijn de casussen te bespreken.
Signalering in de palliatieve fase, digitale set
Onderwijsmateriaal
Verzorgenden signaleren vaak als eerste een verandering in conditie of gedrag bij zorgvragers. Goed signaleren draagt in belangrijke mate bij aan goede palliatieve zorg. De denk- en werkmethode Signalering in de palliatieve fase biedt hiervoor concrete handvatten.
Richtlijn zorg in de stervensfase
Onderwijsmateriaal
De stervensfase is de fase die direct voorafgaat aan het overlijden, waarin de dood zich onafwendbaar aandient. De patiënt zal naar verwachting binnen enkele dagen overlijden. Bij de zorg rond het sterven komen alle aspecten van palliatieve zorg samen.
Richtlijn zingeving en spiritualiteit
Onderwijsmateriaal
De richtlijn Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase geeft aanbevelingen over diagnose, begeleiding en behandeling voor alle patiënten (vanaf 18 jaar) met zingevings- en spirituele vragen en/of problemen in de palliatieve fase ongeacht de onderliggende aandoening.
Samenvattingskaart richtlijn Pijn bij Kanker en pijn bij vergevorderde COPD en Hartfalen
Onderwijsmateriaal
De samenvattingskaart bevat de belangrijkste punten uit de richtlijn Pijn bij patiënten met kanker of gevorderde stadia van COPD of hartfalen.
Herkennen en behandeling van depressie in de palliatieve fase
Onderwijsmateriaal
Artikel over herkennen en behandeling van depressie in de palliatieve fase. Depressie komt regelmatig voor in de palliatieve fase van levensbedreigende ziekten maar wordt niet altijd als zodanig herkend. In dit artikel gaan wordt ingegaan op de mogelijke verklaringen daarvoor en komen de predisponerende factoren voor depressie bij deze groep patiënten aan de orde.
Hartfalen. Juf Danielle
Onderwijsmateriaal
Een video over hartfalen. Je leert over hoe je het verschil kan zien tussen links- en rechtsdecompensatie, en welke aandoeningen decompensatio cordis kunnen veroorzaken.
Richtlijn euthanasie
Onderwijsmateriaal
Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden euthanasie verrichten en hulp bij zelfdoding verlenen. De euthanasiewet, ofwel de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding, benoemt de voorwaarden waaronder dit mogelijk is. De KNMG heeft randvoorwaarden en procedures uitgewerkt voor artsen bij euthanasie en hulp bij zelfdoding.
Angst in de palliatieve fase
Onderwijsmateriaal
Een presentatie van een specialist ouderengeneeskunde over angst in de palliatieve fase. Te gebruiken voor een eigen presentatie over angst, samen met de richtlijn angst of een casus.
Richtlijn psychosociale zorg / maatschappelijk werk
Onderwijsmateriaal
Introductie in psychosociale zorg en de taken van maatschappelijk werk. In de hoofdstukken Palliatieve zorg en Psychosociale zorg in de palliatieve zorg komt aanbod wat is palliatieve zorg en hoe je psychosociale zorg in dit kader kunt zien. In de volgende hoofdstukken komt concreet aan de orde wat je in de praktijk, als maatschappelijk werker in de palliatieve zorg kunt tegenkomen.
Casus over palliatieve zorg bij een patiënt met COPD
Onderwijsmateriaal
Casus waarin verschillende dimensies van palliatieve zorg aan bod komen zoals dyspnoe en proactieve zorgplanning.
Casus over delier
Onderwijsmateriaal
Casus over een oudere dame die een delier ontwikkeld, met vragen. De richtlijn Delier kan als achtergrondinformatie worden gebruikt.
Richtlijn overbelasting mantelzorger
Onderwijsmateriaal
Het is de taak van de verpleegkundige om overbelasting van de mantelzorger te signaleren en in samenspraak met de mantelzorger de juiste interventies in te zetten. Deze richtlijn kan hierbij behulpzaam zijn.
Contact Palliaweb
Wil je op de hoogte blijven van het laatste nieuws, meld je dan hier aan voor de PZNL-nieuwsflits. Suggesties voor, of vragen aan de redactie? We horen graag van je!
Nieuwsflits Suggestie Vraag