Ondersteunende zorg

Uitgangsvraag

Op welke wijze dient vormgegeven te worden aan ondersteunende zorg bij patiënten in de palliatieve fase met jeuk?

Methode: consensus-based

Aanbevelingen

Bij patiënten in de palliatieve fase met jeuk:

• Overweeg ontspanningsoefeningen en afleiding;
• Verwijs bij moeilijk behandelbare jeuk naar een dermatoloog;
• Schakel een wondverpleegkundige in bij jeuk door oncologische ulcera;
• Vraag bij moeilijk behandelbare jeuk en/of problematiek op meerdere gebieden advies aan een consultatieteam palliatieve zorg (PZNL of ziekenhuis) of bespreek de patiënt in een PaTz-groep (Palliatieve Thuiszorg).

Voor deze uitgangsvraag is geen systematisch literatuuronderzoek verricht.

Er zijn enige aanwijzingen dat ontspanningsoefeningen (met name progressieve spierrelaxatie) effect kunnen hebben op jeuk bij atopische dermatitis [Bae 2012, Chida 2007, Weisshaar 2019]. Ontspanningsoefeningen worden aangeraden door de richtlijn van Weisshaar [2019]. Hoewel er geen data zijn over het effect ervan bij niet-dermatologische jeuk, is de werkgroep van mening dat ontspanningsoefeningen overwogen kunnen worden bij patiënten in de palliatieve fase met jeuk (zie hiervoor de richtlijn 'Complementaire zorg' [IKNL 2010]. Adviezen hierover aan patiënten kunnen gegeven worden door verpleegkundigen of artsen; eventueel kan een fysiotherapeut of psycholoog hiervoor worden ingeschakeld.

Verder adviseert de werkgroep om in overleg met de patiënt:

• adviezen te geven t.a.v. afleiding;
• bij moeilijk behandelbare jeuk te verwijzen naar een dermatoloog;
• een wondverpleegkundige in te schakelen bij jeuk door oncologische ulcera;
• bij moeilijk behandelbare jeuk en/of problematiek op meerdere gebieden (fysiek, psychisch, sociaal en/of existentieel) advies te vragen bij een consultatieteam palliatieve zorg (PZNL of ziekenhuis) of de patiënt te bespreken in een PaTz-groep (Palliatieve Thuiszorg).

Bae BG, Oh SH, Park CO, Noh S, Noh JY, Kim KR, Lee KH. Progressive muscle relaxation therapy for atopic dermatitis: objective assessment of efficacy. Acta Derm Venereol. 2012 Jan;92(1):57-61.

Chida Y, Steptoe A, Hirakawa N, Sudo N, Kubo C. The effects of psychological intervention on atopic dermatitis. A systematic review and meta-analysis. Int Arch Allergy Immunol. 2007;144(1):1-9.

IKNL. Richtlijn ‘Complementaire zorg’. 2010. Beschikbaar op https://www.pallialine.nl/complementaire-zorg [Bezocht op 21 juni 2021].

Weisshaar E, Szepietowski JC, Dalgard FJ, Garcovich S, Gieler U, Giménez-Arnau AM, Lambert J, Leslie T, Mettang T, Misery L, Şavk E, Streit M, Tschachler E, Wallengren J, Ständer S. European S2k Guideline on Chronic Pruritus. Acta Derm Venereol. 2019 Apr 1;99(5):469-506.