Cookies

Op Palliaweb wordt gebruik gemaakt van cookies. De site functioneert het beste als je de cookies accepteert. Meer informatie over onze cookies vind je hier. 

Toestaan Weigeren

Onderwijsmaterialen

Contactpersoon Anke van de Vegte IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland)
Laatst geactualiseerd: 15 juli 2020

Hier vind je onderwijsmaterialen over de palliatieve zorg voor zowel scholing als bijscholing, voor diverse niveaus (waaronder wo, hbo en mbo) en in verschillende vormen, variërend van hele lespakketten tot lesonderdelen, van casuïstiek, presentaties tot video’s en animaties en websites.

Het aanbod op Palliaweb is tot stand gekomen door bereidheid van aanbieders om hun materialen op deze site te delen. 

Ook de toolboxen van de twee Palliantieprojecten Pasemeco (voor wo) en EDUPAL (voor hbo en mbo) zijn in het overzicht te vinden. De leermaterialen uit deze toolboxen zijn aangeduid met de vermelding ‘Dit onderwijsmateriaal is door de projecten Pasemeco en/of Edupal aangemerkt als geschikt onderwijsmateriaal voor het initieel onderwijs.’

Het project Pasemeco heeft een toolbox ontwikkeld met leermaterialen over palliatieve zorg voor studenten Geneeskunde. In deze toolbox zijn materialen verzameld die op dit moment al gebruikt worden voor het wetenschappelijk onderwijs over palliatieve zorg of daar geschikt voor zouden zijn. Daarnaast ontwikkelde het Pasemeco-team zelf onderwijs, met name voor gebieden die in veel curricula onderbelicht blijven zoals ACP en de zingevingsdimensie van de zorg. Ook deze zijn opgenomen in de toolbox.

De materialen kunnen op verschillende manieren gebruikt worden binnen de acht opleidingen Geneeskunde in Nederland.

Pasemeco (2016 – 2020) was een ZonMw-project in het programma 'Palliantie. Meer dan zorg'.

Doel 

Het doel van Pasemeco is de integratie van palliatieve zorg in de basiscurricula van alle geneeskundeopleidingen in Nederland. Studenten geneeskunde moeten bewust worden van het feit dat geneeskunde niet alleen gaat om curatieve zorg en moeten ook binnen een palliatieve setting adequaat om kunnen gaan met diagnostiek en behandeling.

Resultaat Pasemeco: toolbox 

Het projectteam Pasemeco onderzocht, ontwikkelde, implementeerde en evaluaeerde een multifunctionele blended-learning toolbox die geïntegreerde palliatieve zorg onderwijsprogramma’s aanbiedt voor undergraduate medical curricula om geneeskundestudenten voor te bereiden op palliatieve zorg. De toolbox is ontwikkeld op basis van een lijst met beroepstaken palliatieve zorg voor de basisarts. 

De onderwijsprogramma’s uit de toolbox bestaan uit onderwijsvormen die authentiek leren over palliatieve zorg in medische curricula (bachelor en master) mogelijk maken. Omdat curricula hun eigen opbouw en signatuur hebben, zijn materialen ontwikkeld die ondersteunend, uitwisselbaar en inpasbaar zijn binnen de verschillende curricula - met als uiteindelijk doel studenten beter uit te rusten voor het begeleiden van patiënten bij palliatieve zorg.

Betrokkenen

De opleidingsdirecteuren van de acht Universitaire Medische Centra in Nederland tekenden in 2015 een intentieverklaring ter ondersteuning van het Pasemeco-project. Van alle faculteiten werden docenten, curriculum coördinatoren, artsen en onderwijsdeskundigen betrokken die samen met de projectgroep zorg droegen voor een passende uitvoering binnen het eigen curriculum.

​Pasemeco werd mogelijk gemaakt door ZonMw, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie. Het maakt onderdeel uit van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg.'

Handleiding

De handleiding voor het gebruik van de toolbox bevat naast de achtergrond en ontwerpprincipes onder meer ontwerprichtlijnen voor integratie van taakgericht onderwijs. 

De naam Pasemeco

Pasemeco betekent in het Esperanto ‘vergankelijkheid’. Tegelijkertijd is het een acroniem dat staat voor:

Palliative care
Alliance
Sharing
Educational tools for
MEdical student
COmpetencies development

Het project EDUPAL heeft een toolbox ontwikkeld met leermaterialen over palliatieve zorg voor mbo- en hbo-studenten. Dit project was gericht op de implementatie van palliatieve zorg in de basiscurricula voor verzorgenden en verpleegkundigen in Limburg en Zuidoost Brabant. Aan de hand van vastgestelde basiscompetenties voor deze professionals werd een toolbox met leermaterialen voor docenten in het mbo en hbo ontwikkeld. 

EDUPAL (2016 – 2019) was een ZonMw-project in het programma 'Palliantie. Meer dan zorg' . 

Doel

Doel van EDUPAL is het inbedden van palliatieve zorg in de initiële opleiding van studenten verpleegkunde en verzorging (mbo en hbo), opdat ze bij hun afstuderen beschikken over de minimaal vereiste competenties op het gebied van palliatieve zorg.

Resultaat

De door EDUPAL ontwikkelde toolbox reikt docenten van hogescholen en ROC’s materialen aan om hun lessen over palliatieve zorg invulling te geven en zo verpleegkundigen en verzorgenden voor te bereiden op hun taken en verantwoordelijkheden in de palliatieve zorg. Deze toolbox omvat teksten, animaties, video’s, presentaties, casuïstiek, tools en websites over verschillende onderwerpen in de palliatieve zorg, waaronder: palliatieve zorg en organisatie, symptoombestrijding, samenwerken, communiceren, stervensfase, pro-actieve zorgplanning en zelfzorg.

Opzet

Eerst werd vastgesteld welke competenties verpleegkundigen en verzorgenden moeten hebben en wat dat betekent voor hun opleiding. Daarvoor werd literatuuronderzoek gedaan en zijn 48 zorgprofessionals, docenten en zorgmanagers en 122 studenten ondervraagd. Patiënten en naasten werden gevraagd wat zij vinden dat een verzorgende of verpleegkundige moet kunnen. Omdat docenten veel behoefte hadden aan bij- en nascholing, kwam er een scholing in 5 dagdelen voor docenten van mbo én hbo samen. 

Drie gouden lessen voor docenten verpleegkunde aan mbo-/hbo-opleidingen

1.     Begin vroeg in het curriculum met palliatieve zorg – liefst nog vóór de eerste stage – en bouw van hieruit een doorlopende leerlijn op. Bespreek na een stage de ervaringen met palliatieve zorg.

2.     Besteed aandacht aan het werken met meetinstrumenten, gespreksvoering, zingevingsvragen, omgang met angst en boosheid, proactieve zorgplanning, gezamenlijke besluitvorming en de sociale kaart van de palliatieve zorg.

3.     Maak gebruik van consulenten palliatieve zorg en patiënten, naasten en nabestaanden die gastlessen kunnen verzorgen.


Disclaimer
De redactie van Palliaweb is niet verantwoordelijk voor de inhoud, kwaliteit en doelmatigheid van de gedeelde trainingsmaterialen. Neem voor vragen contact op met de bij het trainingsmateriaal vermelde contactpersoon. 
 

Kies een onderwerp

Communiceren Organisatie van zorg Proactieve zorgplanning Samenwerken
Stervensfase Symptoombestrijding Zelfzorg
Filteren
Onderwerpen
Soort materiaal
Opleidingsniveau
Type
Kosten
Introductie Palliatieve Zorg
Onderwijsmateriaal
E-learning van ongeveer 30 minuten over palliatieve zorg. Een aantal basisprincipes in de palliatieve zorg worden interactief belicht en daarnaast wordt ingegaan op pijn en pijnbehandeling.
Pijn: oorzaken en behandelingen
Onderwijsmateriaal
Een korte film van 8 minuten over soorten pijn, de behandeling en de WHO ladder. Het is te gebruiken als introductiefilm over het onderwerp Pijn.
Casus palliatieve zorg (Wikiwijs)
Onderwijsmateriaal
Casus van een vrouw met COPD en diabetes waarin onderwerpen als methodisch werken met een zorgleefplan, voorlichting geven, coping, palliatieve zorg, omgaan met angst en pijn, begeleiding bij verliesverwerking, begeleiden bij de naderende dood en ethische en professionele dilemma’s aan bod komen.
Richtlijn Pijn bij patiënten met kanker
Onderwijsmateriaal
De richtlijn geeft aanbevelingen over begeleiding en behandeling van patiënten met pijn bij kanker in zowel de curatieve als palliatieve fase. Oorzaken, diagnostiek, integrale benadering, causale en symptomatische behandeling van pijn worden besproken. De richtlijn is bedoeld voor alle zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met pijn. De richtlijn is in te zetten als bronmateriaal of als onderdeel van een les.
Casuïstiek Pijnmedicatie algemeen
Onderwijsmateriaal
Casus over een 58-jarige vrouw met een ossaal gemetastaseerd bronchuscarcinoom met toenemend pijnklachten. Studenten leren door deze casus over de medicamenteuze en niet-medicamenteuze behandelopties bij pijnlijke botmetastasen. De casus maakt onderdeel uit van de reeks casuïstiek over palliatieve pijnbestrijding.
Casuïstiek Invasieve pijnbestrijding
Onderwijsmateriaal
Casus over een 58-jarige man met een maagcarcinoom en klachten van een misselijkmakende pijn in de bovenbuik die uitstraalt naar de rug. Studenten leren door middel van deze casus redeneren over invasieve pijnbestrijding in een palliatief traject. De casus maakt onderdeel uit van de reeks casuïstiek over palliatieve pijnbestrijding.
Casuïstiek Doorbraakpijn
Onderwijsmateriaal
Casus over een 67-jarige vrouw met een ossaal gemetastaseerd mammacarcinoom en heeft nu last van doorbraakpijn. Studenten worden gevraagd om de oorzaak van de pijn te achterhalen en hoe deze behandeld kan worden. De casus maakt onderdeel uit van de reeks casuïstiek over palliatieve pijnbestrijding
Casuïstiek ophogen opioïden
Onderwijsmateriaal
Casus over een 74-jarige vrouw met een uitgebreid pulmonaal, hepatogeen en ossaal gemetastaseerd rectumcarcinoom. Studenten leren in deze casus het toepassen van de pijnladder en het ophogen van de opioïden. De casus maakt onderdeel uit van de reeks casuïstiek over palliatieve pijnbestrijding.
Casuïstiek Beleidsvoering bij recidief cervixcarcinoom met oog voor de sociale context
Onderwijsmateriaal
Casus over een 43-jarige vrouw met een locoregionaal recidief van het cervixcarcinoom in het kleine bekken. Studenten leren een passend beleid op te stellen met oog voor de sociale context. De casus maakt onderdeel uit van de reeks casuïstiek over palliatieve pijnbestrijding.
Casuïstiek Einde leven
Onderwijsmateriaal
Casus over een 52-jarige man met een inoperabel pancreascarcinoom. Deze man is terminaal en heeft duidelijke behandelwensen. Studenten wordt gevraagd om een passend beleid op te stellen. De casus maakt onderdeel uit van de reeks casuïstiek over palliatieve pijnbestrijding.
Casuïstiek Opioïden en nierfunctie
Onderwijsmateriaal
Casus over een 73-jarige vrouw met een ossaal gemetastaseerd mammacarcinoom en nu in toenemende mate pijnklachten ervaart. Studenten leren middels deze casus onder meer de GFR berekenen met de Cockkroft-Gaultformule. De casus maakt onderdeel uit van de reeks casuïstiek over palliatieve pijnbestrijding.
Casuïstiek Neuropathische pijn
Onderwijsmateriaal
Casus over een 80-jarige man bekend met een recidief van een plaveiselcelcarcinoom. Hij ervaart pijnklachten na een niet radicale OK. Studenten leren middels deze casus de behandeling van neuropathische pijn. De casus maakt onderdeel uit van de reeks casuïstiek over palliatieve pijnbestrijding.
Pijnbestrijding bij patiënten met kanker
Onderwijsmateriaal
Een zelfstudie-opdracht over pijnbestrijding bij patiënten met kanker. Er zijn 10 delen: elk filmfragment, gaat over een ander aspect van pijnbestrijding bij kanker.
Samenvatting richtlijn pijn in de palliatieve fase
Onderwijsmateriaal
Deze samenvattingskaart geeft inzicht in verschillende soorten pijn die kunnen voorkomen in de palliatieve fase en hoe deze al dan niet medicamenteus behandeld kunnen worden.
Anatomie en fysiologie van pijn
Onderwijsmateriaal
Een nascholingsartikel over pijn waarin verschillende soorten pijn worden beschreven, de anatomie en fysiologie van pijn en verschillende behandelmogelijkheden.
Nascholingen ouderengeneeskunde
Onderwijsmateriaal
De cursussen van CME zijn nascholingen voor de specialist ouderengeneeskunde, het zijn onderwerpen rond palliatieve zorg. Ze zijn ontwikkeld in samenwerking met experts die veelal zelf werkzaam zijn in het verpleeghuis.
Contact Palliaweb
Wil je op de hoogte blijven van het laatste nieuws, meld je dan hier aan voor de PZNL-nieuwsflits. Suggesties voor, of vragen aan de redactie? We horen graag van je!
Nieuwsflits Opleiding of materiaal Vraag