Aromazorg is het therapeutisch gebruik van aromatische essentiële oliën die gewonnen worden uit planten, kruiden en bloemen, met als doel het bevorderen van lichamelijk en psychisch welzijn. Aromazorg wordt in de praktijk toegepast ter verlichting van pijn, angst, slecht slapen, spanning en onrust, somberheid, vermoeidheid, misselijkheid en kortademigheid. Aromazorg kan op de verschillende manieren worden toegepast; voor deze handreiking is gekozen voor de volgende toepassingen:
1. Massage.
2. Verdamping en inhalatie.
3. Bad, voetbad.
Door wie
Verpleegkundigen, verzorgenden, ouders
Veiligheid
- Bij baby’s jonger dan 6 maanden wordt het gebruik van essentiële oliën afgeraden.
- Breng essentiële oliën nooit puur aan op de huid of de slijmvliezen en gebruik het niet in de buurt van de ogen.
- Essentiele oliën zijn 6 tot 12 maanden houdbaar, bewaren op een donkere koele plaats.
- Astma of andere ademhalingsklachten en ook allergieën kunnen verergeren bij gebruik van essentiële oliën.
- Roep medische hulp in bij alle gevallen van ernstige irritatie, onwel of benauwd(er) worden, of onbedoelde inname.
- Bij onbedoelde inname niet laten braken, maar direct volle melk, room of vette plantaardige olie drinken.
- Dep bij huidirritatie met ruime hoeveelheden vette plantenolie, zoals olijfolie.
- Wordt de patiënt onwel van de gekozen geur, biedt dan voldoende frisse lucht aan.
Kwaliteit
- Zorg voor goede kwaliteit: let erop dat een pure essentiële olie gebruikt wordt (geen synthetische) en dat de volledige botanische naam bekend is.
Hoe
Massage met essentiële oliën
1. Kies een olie op basis van het therapeutisch doel en voorkeur van het kind.
2. Voeg de essentiële oliën eerst aan een emulgator/basis toe, zoals amandelolie, sesamolie, zonnebloemolie of solubol. Voor kinderen wordt 1 à 2 druppels aangeraden.
3. Zie hoofdstuk massage voor verschillende massagetechnieken.
Verdamping en inhalatie
1. Kies een olie op basis van het therapeutisch doel en voorkeur van de patiënt.
2. Gebruik een aroma diffuser zoals een geursteentje, tissue, geurblokje of elektrische diffuser. Voeg 1 druppel olie toe.
3. Plaats bij kinderen nooit te dichtbij.
Bad, voetbad
1. Kies een olie op basis van het therapeutisch doel en voorkeur van de patiënt.
2. Voeg de essentiële oliën eerst aan een emulgator toe, zoals ongeparfurmeerde badolie, of solubol. Daarna toevoegen aan het water.
3. Dosering olie:
- Babies en kleuters: maximaal 1 druppel op 20 liter badwater.
- Kinderen: de helft van dosering aangeraden voor volwassenen. Voetbad: 2 druppels olie; Volledig bad 6 druppels.
Veel gebruikte essentiële oliën in palliatieve zorg
| Naam essentiële olie | Indicatie | Contra-indicatie | Referenties |
| Lavendel (zonder kamfer) Lavandula angustifolia Lavandula vera Lavandula officinalis |
Pijn, angst, onrust, misselijkheid, slapeloosheid
|
Lavendelolie met kamfer heeft contra-indicatie voor kinderen. Gebruik alleen genoemde varianten van lavendelolie.
|
Ardahan 2021, Tan 2023, Usta 2021,Zhong 2019, Lakhan 2016, Kiberd 2016, Cetinkaya 2012, Setzer 2009.
|
| Kamille (Duitse of echte) Matricaria recutita |
Angst, onrust, slapeloosheid, ontstekingen, luchtweg infecties, allergische reactie | Niet gebruiken bij overgevoeligheid voor composieten (samengesteld bloemigen). |
Setzer 2009, El Mihyaoui 2022, Strivastava 2010.
|
| Neroli / oranjebloesem/ sinaasappel Citrus Aurantium Citrus sinensis |
Angst, spanning, onrust, gebrek aan eetlust, misselijkheid, slaapproblemen, om zonnige en opgewekte sfeer te creëren | Bevat sporen van coumarinen die in combinatie met Uv-licht een huidreactie kunnen geven bij toepassing via de huid. | Tan 2023, Zhong 2019, Setzer 2009, Reyes 2020, Mannucci 2018. |
| Roos Rosa damascena Roos Otto |
Pijn, stress en spanning, angst, slaapproblemen, | Tan 2023, Setzer 2009, Sadeghi 2020, Marofi 2015, Bikmoradi 2016. |
Aromatherapie-massage bij kinderen is in twee studies onderzocht. Deze toepassing lijkt effect te hebben op het verminderen van angst in kinderen op de intensive care [van der Heijden 2022] en helpt met ontspanning van kinderen met brandwonden [O'Flaherty 2012].
Een systematic review uit 2022 beschrijft negen studies – van lage methodologische kwaliteit – naar aromazorg middels inhalatie bij kinderen, beschreven [Sanchez 2022]. De toepassing had geen duidelijk effect op pijn, en geen significante effecten op misselijkheid, overgeven, huilen en angst. In twee studies werden misselijkheid en angst juist sterker in de groep die aromazorg ontving. Een RCT uit 2021 onder 108 kinderen met brandwonden laat echter wel vermindering van pijn zien bij de verbandverwisseling na een lavendel-inhalatie interventie [Ardahan 2021].
Ardahan Akgul E, Karakul A, Altin A, Dogan P, Hosgor M, Oral A. Effectiveness of lavender inhalation aromatherapy on pain level and vital signs in children with burns: a randomized controlled trial. Complement Ther Med. 2021;60:102758.
Bikmoradi A, Harorani M, Roshanaei G, Moradkhani S, Falahinia GH. The effect of inhalation aromatherapy with damask rose (Rosa damascena) essence on the pain intensity after dressing in patients with burns: A clinical randomized trial. Iran J Nurs Midwifery Res. 2016;21(3):247-54.
Cetinkaya B, Basbakkal Z. The effectiveness of aromatherapy massage using lavender oil as a treatment for infantile colic. Int J Nurs Pract. 2012;18(2):164-9.
El Mihyaoui A, Esteves da Silva JCG, Charfi S, Candela Castillo ME, Lamarti A, Arnao MB. Chamomile (Matricaria chamomilla L.): A Review of Ethnomedicinal Use, Phytochemistry and Pharmacological Uses. Life (Basel). 2022;12(4).
Lakhan SE, Sheafer H, Tepper D. The Effectiveness of Aromatherapy in Reducing Pain: A Systematic Review and Meta-Analysis. Pain Res Treat. 2016;2016:8158693.
Kiberd MB, Clarke SK, Chorney J, d'Eon B, Wright S. Aromatherapy for the treatment of PONV in children: a pilot RCT. BMC Complement Altern Med. 2016;16(1):450.
Mannucci C, Calapai F, Cardia L, Inferrera G, D'Arena G, Di Pietro M, et al. Clinical Pharmacology of Citrus aurantium and Citrus sinensis for the Treatment of Anxiety. Evid Based Complement Alternat Med. 2018;2018:3624094.
Marofi M, Sirousfard M, Moeini M, Ghanadi A. Evaluation of the effect of aromatherapy with Rosa damascena Mill. on postoperative pain intensity in hospitalized children in selected hospitals affiliated to Isfahan University of Medical Sciences in 2013: A randomized clinical trial. Iran J Nurs Midwifery Res. 2015;20(2):247-54.
O'Flaherty LA, van Dijk M, Albertyn R, Millar A, Rode H. Aromatherapy massage seems to enhance relaxation in children with burns: an observational pilot study. Burns. 2012;38(6):840-5.
Reyes M, Reyes M, Ribay KGL, Paragas ED, Jr. Effects of sweet orange aromatherapy on pain and anxiety during needle insertion among patients undergoing hemodialysis: A quasi-experimental study. Nurs Forum. 2020;55(3):425-32.
Sadeghi N, Azizi A, Asgari S, Mohammadi Y. The effect of inhalation aromatherapy with damask rose essence on pain intensity and anxiety in burned patients: A single-blind randomized clinical trial. Burns. 2020;46(8):1933-41.
Sanchez FA, Rosales JR, Godoy PR, Barria RM. Effects of inhalation aromatherapy as a complementary therapy in pediatric patients in the clinical practice: A systematic review. Complement Ther Clin Pract. 2022;46:101516
Setzer WN. Essential oils and anxiolytic aromatherapy. Nat Prod Commun. 2009;4(9):1305-16.
Srivastava JK, Shankar E, Gupta S. Chamomile: A herbal medicine of the past with bright future. Mol Med Rep. 2010;3(6):895-901.
Tan L, Liao FF, Long LZ, Ma XC, Peng YX, Lu JM, et al. Essential oils for treating anxiety: a systematic review of randomized controlled trials and network meta-analysis. Front Public Health. 2023;11:1144404.
Usta C, Tanyeri-Bayraktar B, Bayraktar S. Pain Control with Lavender Oil in Premature Infants: A Double-Blind Randomized Controlled Study. J Altern Complement Med. 2021;27(2):136-41.
van der Heijden MJE, O'Flaherty LA, van Rosmalen J, de Vos S, McCulloch M, van Dijk M. Aromatherapy massage seems effective in critically ill children: an observational before-after study. Paediatr Neonatal Pain. 2022;4(2):61-8.
Zhong Y, Zheng Q, Hu P, Huang X, Yang M, Ren G, et al. Sedative and hypnotic effects of compound Anshen essential oil inhalation for insomnia. BMC Complement Altern Med. 2019;19(1):306.