Cookies

Op Palliaweb wordt gebruik gemaakt van cookies. De site functioneert het beste als je de cookies accepteert. Meer informatie over onze cookies vind je hier. 

Toestaan Weigeren

Onderwijsmaterialen

Contactpersoon Anke van de Vegte IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland)
Laatst geactualiseerd: 15 juli 2020

Hier vind je onderwijsmaterialen over de palliatieve zorg voor zowel scholing als bijscholing, voor diverse niveaus (waaronder wo, hbo en mbo) en in verschillende vormen, variërend van hele lespakketten tot lesonderdelen, van casuïstiek, presentaties tot video’s en animaties en websites.

Het aanbod op Palliaweb is tot stand gekomen door bereidheid van aanbieders om hun materialen op deze site te delen. 

Ook de toolboxen van de twee Palliantieprojecten Pasemeco (voor wo) en EDUPAL (voor hbo en mbo) zijn in het overzicht te vinden. De leermaterialen uit deze toolboxen zijn aangeduid met de vermelding ‘Dit onderwijsmateriaal is door de projecten Pasemeco en/of Edupal aangemerkt als geschikt onderwijsmateriaal voor het initieel onderwijs.’

Het project Pasemeco heeft een toolbox ontwikkeld met leermaterialen over palliatieve zorg voor studenten Geneeskunde. In deze toolbox zijn materialen verzameld die op dit moment al gebruikt worden voor het wetenschappelijk onderwijs over palliatieve zorg of daar geschikt voor zouden zijn. Daarnaast ontwikkelde het Pasemeco-team zelf onderwijs, met name voor gebieden die in veel curricula onderbelicht blijven zoals ACP en de zingevingsdimensie van de zorg. Ook deze zijn opgenomen in de toolbox.

De materialen kunnen op verschillende manieren gebruikt worden binnen de acht opleidingen Geneeskunde in Nederland.

Pasemeco (2016 – 2020) was een ZonMw-project in het programma 'Palliantie. Meer dan zorg'.

Doel 

Het doel van Pasemeco is de integratie van palliatieve zorg in de basiscurricula van alle geneeskundeopleidingen in Nederland. Studenten geneeskunde moeten bewust worden van het feit dat geneeskunde niet alleen gaat om curatieve zorg en moeten ook binnen een palliatieve setting adequaat om kunnen gaan met diagnostiek en behandeling.

Resultaat Pasemeco: toolbox 

Het projectteam Pasemeco onderzocht, ontwikkelde, implementeerde en evaluaeerde een multifunctionele blended-learning toolbox die geïntegreerde palliatieve zorg onderwijsprogramma’s aanbiedt voor undergraduate medical curricula om geneeskundestudenten voor te bereiden op palliatieve zorg. De toolbox is ontwikkeld op basis van een lijst met beroepstaken palliatieve zorg voor de basisarts. 

De onderwijsprogramma’s uit de toolbox bestaan uit onderwijsvormen die authentiek leren over palliatieve zorg in medische curricula (bachelor en master) mogelijk maken. Omdat curricula hun eigen opbouw en signatuur hebben, zijn materialen ontwikkeld die ondersteunend, uitwisselbaar en inpasbaar zijn binnen de verschillende curricula - met als uiteindelijk doel studenten beter uit te rusten voor het begeleiden van patiënten bij palliatieve zorg.

Betrokkenen

De opleidingsdirecteuren van de acht Universitaire Medische Centra in Nederland tekenden in 2015 een intentieverklaring ter ondersteuning van het Pasemeco-project. Van alle faculteiten werden docenten, curriculum coördinatoren, artsen en onderwijsdeskundigen betrokken die samen met de projectgroep zorg droegen voor een passende uitvoering binnen het eigen curriculum.

​Pasemeco werd mogelijk gemaakt door ZonMw, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie. Het maakt onderdeel uit van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg.'

Handleiding

De handleiding voor het gebruik van de toolbox bevat naast de achtergrond en ontwerpprincipes onder meer ontwerprichtlijnen voor integratie van taakgericht onderwijs. 

De naam Pasemeco

Pasemeco betekent in het Esperanto ‘vergankelijkheid’. Tegelijkertijd is het een acroniem dat staat voor:

Palliative care
Alliance
Sharing
Educational tools for
MEdical student
COmpetencies development

Het project EDUPAL heeft een toolbox ontwikkeld met leermaterialen over palliatieve zorg voor mbo- en hbo-studenten. Dit project was gericht op de implementatie van palliatieve zorg in de basiscurricula voor verzorgenden en verpleegkundigen in Limburg en Zuidoost Brabant. Aan de hand van vastgestelde basiscompetenties voor deze professionals werd een toolbox met leermaterialen voor docenten in het mbo en hbo ontwikkeld. 

EDUPAL (2016 – 2019) was een ZonMw-project in het programma 'Palliantie. Meer dan zorg' . 

Doel

Doel van EDUPAL is het inbedden van palliatieve zorg in de initiële opleiding van studenten verpleegkunde en verzorging (mbo en hbo), opdat ze bij hun afstuderen beschikken over de minimaal vereiste competenties op het gebied van palliatieve zorg.

Resultaat

De door EDUPAL ontwikkelde toolbox reikt docenten van hogescholen en ROC’s materialen aan om hun lessen over palliatieve zorg invulling te geven en zo verpleegkundigen en verzorgenden voor te bereiden op hun taken en verantwoordelijkheden in de palliatieve zorg. Deze toolbox omvat teksten, animaties, video’s, presentaties, casuïstiek, tools en websites over verschillende onderwerpen in de palliatieve zorg, waaronder: palliatieve zorg en organisatie, symptoombestrijding, samenwerken, communiceren, stervensfase, pro-actieve zorgplanning en zelfzorg.

Opzet

Eerst werd vastgesteld welke competenties verpleegkundigen en verzorgenden moeten hebben en wat dat betekent voor hun opleiding. Daarvoor werd literatuuronderzoek gedaan en zijn 48 zorgprofessionals, docenten en zorgmanagers en 122 studenten ondervraagd. Patiënten en naasten werden gevraagd wat zij vinden dat een verzorgende of verpleegkundige moet kunnen. Omdat docenten veel behoefte hadden aan bij- en nascholing, kwam er een scholing in 5 dagdelen voor docenten van mbo én hbo samen. 

Drie gouden lessen voor docenten verpleegkunde aan mbo-/hbo-opleidingen

1.     Begin vroeg in het curriculum met palliatieve zorg – liefst nog vóór de eerste stage – en bouw van hieruit een doorlopende leerlijn op. Bespreek na een stage de ervaringen met palliatieve zorg.

2.     Besteed aandacht aan het werken met meetinstrumenten, gespreksvoering, zingevingsvragen, omgang met angst en boosheid, proactieve zorgplanning, gezamenlijke besluitvorming en de sociale kaart van de palliatieve zorg.

3.     Maak gebruik van consulenten palliatieve zorg en patiënten, naasten en nabestaanden die gastlessen kunnen verzorgen.


Disclaimer
De redactie van Palliaweb is niet verantwoordelijk voor de inhoud, kwaliteit en doelmatigheid van de gedeelde trainingsmaterialen. Neem voor vragen contact op met de bij het trainingsmateriaal vermelde contactpersoon. 
 

Kies een onderwerp

Communiceren Organisatie van zorg Proactieve zorgplanning Samenwerken
Stervensfase Symptoombestrijding Zelfzorg
Filteren
Onderwerpen
Soort materiaal
Opleidingsniveau
Type
Kosten
B-learning pakket palliatieve zorg
Onderwijsmateriaal
Het b-learning (blended-learning) pakket bestaat uit een e-learning en een interactief deel in de vorm van workshops. Er zijn acht modulen. De inhoud is toepasselijk bij het verlenen van palliatieve zorg op generalistisch niveau. De workshops geven een verdieping op specifieke onderdelen uit de e-learning Palliatieve zorg voor artsen en verpleegkundigen (Begin Goed Zorg Goed).
Zorgproces conform essenties Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland
Onderwijsmateriaal
Op basis van het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland is een schema gemaakt van het zorgproces dat de patiënt in de palliatieve fase doorloopt. Het schema helpt om het zorgproces volgens het kwaliteitskader (verder) in te richten.
Tijdig praten over het levenseinde
Onderwijsmateriaal
Het is voor patiënten vaak nog onvoldoende duidelijk wat palliatieve zorg is en wat de mogelijkheden zijn. Voor artsen is het vaak moeilijk om het gesprek over het levenseinde aan te gaan. De KNMG handreiking, e-book, biedt op gestructureerde wijze hulp het gesprek aan te gaan. In het onderwijs te gebruiken bij proactieve zorgplanning.
Workshop Zorg rondom het einde van het leven
Onderwijsmateriaal
PowerPoint en programma voor het geven van de workshop Zorg rondom einde van het leven. De workshop bestaat uit de onderdelen: Tijdig spreken over het levenseinde; Markeren stervensfase en hoe (praktisch) te handelen; Vocht en voeding. Wat betekent dat voor de patiënt, naasten en het team; Palliatieve sedatie. De workshop maakt als module deel uit van het B-learningpakket palliatieve zorg.
Workshop Verlies, verdriet en rouw
Onderwijsmateriaal
PowerPointpresentatie en programma voor het geven van de workshop Verlies, verdriet en rouw. De workshop is gericht op het gesprek met de naasten en duurt 2 à 3 uur, afhankelijk van de startkennis van de deelnemers en de ruimte voor discussie. De workshop maakt als module deel uit van het B-learningpakket palliatieve zorg.
Workshop Slechtnieuwsgesprek
Onderwijsmateriaal
PowerPointpresentatie en programma voor het geven van de workshop Slechtnieuwsgesprek. De workshop bestaat uit drie onderdelen: Voorbereiden slechtnieuwsgesprek; Het brengen van slecht nieuws; Nabespreken slechtnieuwsgesprek. De workshop maakt als module deel uit van het B-learningpakket palliatieve zorg.
De spirituele dimensie
Onderwijsmateriaal
PowerPointpresentatie waarin de spirituele dimensie wordt uitgelegd. Ook wordt duidelijk uitgelegd wat het ABC-model is en worden de verschillen tussen geestelijk verzorgers, psychologen en maatschappelijk werkers toegelicht. De presentatie is te gebruiken in een les over spirituele dimensie.
Vier fasen van palliatieve zorg
Onderwijsmateriaal
Beschreven worden de vier fasen van palliatieve zorg en hoe zij verlopen. Het is te gebruiken als kennisbron voor een les over het verloop van de palliatieve fase, de vier fases of stadia en het verloop bij diverse aandoeningen.
Is dit een patiënt in de palliatieve fase of niet?
Onderwijsmateriaal
In deze opdracht worden er 12 situaties geschetst van patiënten. Hierbij is telkens de vraag of er sprake is van een palliatieve patiënt of niet. Deze opdracht dient ter illustratie van de definitie van palliatieve zorg.
Wat is palliatieve zorg? Inleidende animatie
Onderwijsmateriaal
De animatiefilm ‘Wat is palliatieve zorg? is ontwikkeld, waarbij het Kwaliteitskader Palliatieve Zorg (2017) als basis heeft gediend. De film is te gebruiken als introductie van palliatieve zorg voor de doelgroep verzorgenden die een bij- en/of nascholing palliatieve zorg volgen.
Workshop Introductie palliatieve zorg
Onderwijsmateriaal
PowerPointpresentatie en programma voor het geven van de workshop. De workshop bestaat uit vier onderdelen: Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland; Generalist en specialist -wie doet wat; Markering palliatieve fase en Meetinstrumenten in de palliatieve zorg. De workshop maakt als module deel uit van het B-learningpakket palliatieve zorg.
Workshop Gezamenlijke besluitvorming
Onderwijsmateriaal
PowerPointpresentatie en programma voor het geven van de workshop Gezamenlijke besluitvorming. De focus van de workshop ligt op het proces van gezamenlijke besluitvorming, attitude en informatie-uitwisseling. De workshop maakt deel uit als module van het B-learningpakket palliatieve zorg.
Workshop Evenwichtige zorgverlener
Onderwijsmateriaal
PowerPointpresentatie en programma voor het geven van de workshop Evenwichtige zorgverlener. De workshop bestaat uit drie onderdelen: Introductie evenwichtige zorgverlener, waar sta je?; Burn-out signalen en risicofactoren; Werken aan persoonlijke en teambalans. De workshop maakt als module deel uit van het B-learningpakket palliatieve zorg.
Workshop Effectieve communicatie
Onderwijsmateriaal
PowerPointpresentatie en programma voor het geven van de workshop Effectieve communicatie. De workshop bestaat uit drie onderdelen: (Actief) Luisteren, Stiltes en Empathie. De workshop maakt deel uit als module van het B-learningpakket palliatieve zorg.
Workshop Complexe omstandigheden
Onderwijsmateriaal
PowerPointpresentatie en programma voor het geven van de workshop Complexe omstandigheden. De workshop bestaat uit drie onderdelen: De arts-patiëntrelatie in zwaar weer over lastige consulten; Moet alles wat kan?; Verlangen naar het einde met focus euthanasie. De workshop maakt deel uit als module van het B-learningpakket palliatieve zorg.
Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland
Onderwijsmateriaal
Het kwaliteitskader palliatieve zorg beoogt verschillende doelgroepen zicht te geven op wat een vertegenwoordiging van patiënten, naasten en zorgverleners vindt dat de kwaliteit van palliatieve zorg in Nederland moet zijn. Dit document is bedoeld voor diverse zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten in de palliatieve fase zoals verzorgenden, verpleegkundigen, huisartsen en medisch specialisten.
Goede Voorbeelden film 'Ik blijf een poosje bij je zitten'
Onderwijsmateriaal
Een ontroerend en waargebeurd verhaal over patiënt Ton, die leukemie heeft en niet lang meer zal leven. De persoonlijke benadering van de zorgprofessionals wordt hierbij in beeld gebracht. De film is een best practice interdisciplinaire palliatieve en terminale zorg zoals die thuis, in een verpleeghuis of in een hospice kan plaatsvinden.
Animatie Markering van de palliatieve fase
Onderwijsmateriaal
De animatiefilm ‘Markering van de palliatieve fase’ geeft een beknopte samenvatting van het markeren van de palliatieve fase. De film is te gebruiken als les- en trainingsmateriaal en kan getoond worden op bijeenkomsten.
Animatie Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland
Onderwijsmateriaal
De animatiefilm ‘Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland’ geeft een beknopte samenvatting van het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland (2017). De film is te gebruiken als les- en trainingsmateriaal voor de doelgroep hbo- en wo-studenten en deelnemers aan een basisscholing palliatieve zorg.
Communicatie tussen huisartsen en patiënten in de palliatieve zorg
Onderwijsmateriaal
De huisarts speelt een centrale rol in de palliatieve zorg in Nederland. Effectieve huisarts-patiënt communicatie is van belang voor het aan de orde krijgen van de individuele klachten, angsten en wensen van de patiënt. De beschreven AAA-checklist is ontwikkeld voor de huisarts(-in-opleiding).
Contact Palliaweb
Wil je op de hoogte blijven van het laatste nieuws, meld je dan hier aan voor de PZNL-nieuwsflits. Suggesties voor, of vragen aan de redactie? We horen graag van je!
Nieuwsflits Opleiding of materiaal Vraag