Handreiking financiering palliatieve zorg 2024

De Handreiking financiering palliatieve zorg is een handzaam jaarlijks overzicht van de regelgeving en structuur rond de financiering van palliatieve zorg in de meest gebruikelijke zorgsettingen. Aan de hand van een casus beschrijft deze handreiking de financiering van palliatieve zorg in de meest voorkomende settingen: ziekenhuis, thuis, hospice, verpleeghuis en palliatieve terminale units. IKNL en Palliactief namen hiertoe in 2018 het initiatief; de handreiking wordt sindsdien jaarlijks herzien. Met het uitbrengen van de editie van 2024 komt de versie van 2023 te vervallen.

In de Handreiking wordt de financiering in 4 verschillende settings beschreven (ziekenhuis, thuis, hospice en verpleeghuis & palliatieve unit). Iedere setting is hieronder in ‘tegels’ uitgewerkt. Aangevuld met tegels over de eigen betalingen van de patiënt, (opgeloste) knelpunten, een tegel met 4 bijlagen en een tegel met alle voetnoten/bronvermeldingen die in de Handreiking worden vermeld. 

Zorgaanbieders kunnen met knelpunten die ze in de praktijk ervaren, bijvoorbeeld over financiering, terecht bij het praktijkteam palliatieve zorg: E-mail: meldpunt@juisteloket.nl, Telefoon: 030 789 78 78.
U krijgt binnen drie werkdagen antwoord op uw e-mail. Spoedeisende vragen rondom palliatieve zorg worden dezelfde werkdag of uiterlijk de volgende werkdag behandeld. 

Leeswijzer

"Ik weet niet wat wijsheid is, Guus." Olivia schenkt de koffie in en kijkt peinzend uit het raam. Guus zit aan tafel. Hij zwijgt. Wat moet je anders doen als je weet dat je je vrouw gaat verliezen? Olivia en Guus van Veen zijn net terug van het ziekenhuis. Alvleesklierkanker met in- en doorgroei in de omgeving en uitzaaiingen op afstand. Inoperabel. Geen hoop op genezing. Olivia denkt aan de pijnen in haar buik en de eindeloze vermoeidheid. De medisch oncoloog heeft haar de optie voorgelegd van drie maandelijkse kuren palliatieve chemotherapie met de hoop op levensverlenging. Het gerinkel van de telefoon doorbreekt haar gedachten. “Hoi mam, wat zeiden ze?” Guus staat op en pakt de koffie, terwijl Olivia hun dochter Sara alles zo goed en zo kwaad als het gaat probeert te vertellen. Ze legt de hoorn neer en gaat zitten. "Ik ga het doen", zegt ze. Guus pakt haar handen en knikt. 

Aan de hand van het fictieve verhaal van Olivia van Veen en haar gezin⁶ beschrijft deze handreiking de financiering van palliatieve zorg in de meest gebruikelijke zorgsettingen⁷: 
•    Ziekenhuis (hoofdstuk 1), 
•    Thuis (hoofdstuk 2), 
•    Hospice (hoofdstuk 3), 
•    Verpleeghuis & Palliatieve Unit (hoofdstuk 4). 
De hoofdstukvolgorde sluit aan op het ziekteproces van een patiënt, van ziektegerichte palliatie naar symptoomgerichte palliatie, en begint daarom met het ziekenhuis. Elk hoofdstuk start met een vervolg op bovenstaande casus, passend bij de zorgsetting. Daarna wordt, voor de beroepsgroepen waarbij de meeste knelpunten werden gesignaleerd⁸, beschreven hoe de palliatieve zorg in 2024 wordt gefinancierd. Tot slot zijn ook eigen betalingen van patiënten beschreven (hoofdstuk 5) en een overzicht van ervaren knelpunten in de bekostiging (hoofdstuk 6). Aansluitend is een overzicht opgenomen van knelpunten die de afgelopen jaren zijn opgepakt en opgelost (hoofdstuk 7). 

De hoofdstukken kunnen onafhankelijk van elkaar worden gelezen. Vanuit de inhoudsopgave navigeert u naar het onderdeel van uw interesse. Wanneer u alle hoofdstukken opeenvolgend leest, houdt u er dan rekening mee dat in elk hoofdstuk de casus vanuit bovenstaand startpunt wordt uitgewerkt. U leest dus geen chronologisch verhaal, maar vier verschillende scenario’s die Oliva zou kunnen afleggen.

In de Zorgverzekeringswet (Zvw) spreekt men over patiënten, waar men in de Wet langdurige zorg (Wlz) spreekt over cliënten. Deze handreiking gaat over zorg voor palliatieve patiënten. Daarom is ervoor gekozen om in alle gevallen over patiënten te spreken. Daar waar 'patiënt' staat, kan voor de Wlz ook 'cliënt' worden gelezen. 

In de financiering wordt een onderscheid gemaakt tussen palliatieve terminale zorg (PTZ) en palliatieve zorg. In het Besluit langdurige zorg wordt PTZ omschreven als: ‘Zorg die betrekking heeft op de levensfase waarin de levensverwachting van de verzekerde naar het oordeel van de behandelend arts korter is dan drie maanden⁹. Deze handreiking gaat over financiering van palliatieve zorg zoals beschreven in het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland (IKNL/Palliactief, 2017)¹⁰ en het addendum hierop voor de kinderpalliatieve zorg en beperkt zich daarin niet tot de laatste drie maanden van het leven.

Nieuwe ontwikkelingen en wijzigingen in de handreiking voor 2024 zijn in de tekst met een   aangegeven. Specifieke informatie over kinderpalliatieve zorg is met een  aangeduid.