Van plakken naar slikken
- Datum publicatie 8 maart 2017
- Auteur Marian Beudeker
- Organisatie e-pal
- Soort publicatie artikel
- Gebruiker Basisarts, Huisarts, Kaderarts, Medisch specialist, Specialist ouderengeneeskunde, Verpleegkundig specialist, Verpleegkundige
- Doelgroep Kwetsbare ouderen, Ouderen, Volwassenen
- Setting Hospice, Verpleeghuis, Ziekenhuis
Samenvatting
Als de fentanylpleister niet voldoet of teveel bijwerkingen heeft is het tijd voor een wisseling naar gewone morfine of een morfine-achtige stof zoals methadon (5-10 morfine-equivalent) of hydromorfon (5 morfine-equivalent). Het is lastig om een goede dosisbepaling te doen van het nieuwe middel. Hierbij dient de arts rekening te houden met de totale dosis opioïd die de patiënt gebruikte, maar ook met de reden om van middel te veranderen. Als de pijn niet goed te behandelen is wordt meestal voor een hogere dosis gekozen, terwijl omzetting in verband met bijwerkingen betekent dat meestal met een lagere en soms een veel lagere dosis kan worden volstaan.
In dit artikel wordt retrospectief bekeken hoe de omzetting van fentanylpleister naar een ander opioïd in zijn werk ging bij patiënten die in 2008 de polikliniek 'supportive care' van MD Anderson bezochten. Alle patiënten die omgezet werden en waarbij na omzetting de pijn niet was toegenomen werden geïncludeerd. 2471 opeenvolgende polikliniekbezoeken (938 patiënten)werden bekeken. Bij 47 patiënten werd de fentanylpleister vervangen door een ander opioïd. Bij 41 patiënten was bij follow up de pijn na de wisseling niet toegenomen. Redenen om te wisselen waren bij 39 patiënten onvoldoende analgetisch resultaat van de pleister, bij zeven patiënten 'opioïd induced neurotoxicity' (klachten als hyperalgesie, allodynie, myoclonus of insulten) en bij één patiënt misselijkheid. De mediane rotatieratio bij berekening van fentanyl in mg naar mg morfine-equivalent was 100 (spreiding 12,5-217), maar een bruikbaarder getal is de rotatieratio van fentanyl µg/uur naar morfine-equivalent namelijk 2,4 met een spreiding van 0,3-5,2.
Bespreking
Deze retrospectieve studie is een bevestiging van de rotatieratio van opioïden zoals eerder vastgesteld. Het aantal patiënten in deze studie is klein en de spreiding van de uitkomsten is groot. Uiteindelijk kun je er niet méér uit afleiden dan dat bij rotatie de dosering fentanyl in een pleister een significante relatie heeft met de vervangende dosering morfine, hydromorfine of methadon. Dit resultaat zal niemand zal verbazen.
Over de publicatie
Reddy, A., et al (2016). The Opioid Rotation Ratio From Transdermal Fentanyl to “Strong” Opioids in Patients with Cancer Pain. J Pain Symptom Manage 2016;51:1040-1045.
Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie maart 2017. Alle e-pal-artikelen staan hier.