Wat doet een specialist geestelijk verzorger in een palliatief team?

Inleiding 

Dat zingeving en spiritualiteit een belangrijke dimensie zijn in de palliatieve zorg wisten we al. Maar wat doen geestelijk verzorgers nu precies? En dan niet de generalisten, maar de specialisten? Deze vraag bracht Leah McCann Klug uit Baltimore, zelf een geestelijk verzorger, ertoe om de wetenschappelijke literatuur in te duiken en te kijken wat er tussen 2008 en 2022 over dit thema gepubliceerd is. Uiteindelijk waren er vijftien artikelen die binnen haar criteria vielen en waarvan ze verslag doet in dit artikel. Het geeft aan dat er nog niet heel veel onderzoek naar gedaan is. Een andere reden is dat er weinig plaatsen zijn waar een specialist geestelijk verzorger in dienst is, meestal om financiële redenen. 

Resultaten 

Volgens het artikel komen er uit de literatuur een aantal taken en activiteiten naar voren die breed gedeeld worden. Om te beginnen waren er een aantal taken die sowieso van de geestelijk verzorger verwacht worden. Dat zijn taken zoals het bouwen van relaties, rituele ondersteuning en gebed, het introduceren van zorg voor zingeving en patiënten verbinden met geloofsgemeenschappen.  

Daarnaast kwam een aantal activiteiten naar voren die meer specifiek voor de specialist geestelijk verzorger lijken te gelden, namelijk:  

1. andere dan strikt religieuze interventies 
2. proactieve zorgplanning (advance care planning) 
3. een bijdrage aan pijn en symptoombehandeling 
4. online activiteiten tijdens de COVID-19 pandemie 
5. een integrerende en stimulerende uitwerking op de zingevingsdimensie in de zorg 

Commentaar 

Het beeld dat uit deze studie naar voren komt is niet heel verrassend. Het blijft ook wat onscherp. Dat komt voor een belangrijk deel omdat de auteur geen oog heeft voor cultuur en context. Het is volstrekt onduidelijk waar de vijftien studies vandaan komen. Wie erin duikt ontdekt dat het merendeel uit de Verenigde Staten komt, en daar wringt meteen de schoen. Geestelijke verzorging is in verschillende landen totaal verschillende georganiseerd. Dat geldt voor Europa, maar al helemaal wereldwijd. Dit bewustzijn ontbreekt helaas in de studie. De blinde vlek is zo groot dat het niet eens genoemd wordt bij de beperkingen. 

Geestelijk verzorgers in Nederland 

Wat kunnen we dan in Nederland met dit onderzoek? In de eerste plaats bevestigt het een aantal visies die hier ook leven: zingeving en spiritualiteit zijn een verantwoordelijkheid van het hele palliatieve team. Geestelijk verzorgers kunnen een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling ervan, maar vaak ontbreekt de financiële ruimte om specialisten aan te stellen. Daarnaast maakt dit artikel bewust dat we in Nederland behoorlijk vooroplopen als het gaat om het aanbieden van algemene geestelijke verzorging die niet aan religieuze instituten gebonden is. In Nederland zijn geestelijk verzorgers vaak universitair opgeleide mensen, die ook nog eens een bredere focus hebben dan alleen gesprekken voeren of rituelen uitoefenen. Volgens het beroepsprofiel van de VGVZ zijn geestelijk verzorgers namelijk ook aanspreekbaar op de ethische en esthetische dimensie van zingeving en levensbeschouwing. Misschien dat de collega’s in de Verenigde Staten in dit opzicht meer van ons kunnen leren dan wij van hen. 

Over de publicatie 

McCann Klug L. (2022) The Specialty Chaplain on the Palliative Care Team: A Narrative Review (niet openbaar). Am J Hosp Palliat Care. 2022 Oct 13:10499091221134021.  

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie maand jaartal. Alle e-pal-artikelen staan hier.