Een grotere rol voor medisch-ethici in de zorg tijdens de COVID-19 pandemie

Samenvatting

In dit artikel worden de ervaringen besproken met de op de werkvloer van een oncologisch centrum met 427 bedden actieve medisch-ethische commissie. De twaalf leden ervan (zes artsen, zes uit andere disciplines) ondersteunden twee aan twee de diverse afdelingen 24 uur per dag, 7 dagen per week. Het meest voorkomende dilemma was de vraag of een patiënt opgenomen zou worden op de 28 bedden tellende IC.

De ethiek diende in de visie van deze commissie zoveel mogelijk gebaseerd te zijn op principes, toepasbaar op beslissingen over individuen, van goed doen en niet schaden. Plus autonomie en zoveel mogelijk weg te blijven van utilisme (ook wel utilitarisme genoemd), het principe toepasbaar op groepen waarbij gestreefd wordt naar maximaal nut voor de gehele groep, met accepteren van schade voor een subgroep. Hoe meer schaarste van zorg, des te meer vervalt men in utilisme.

Duidelijk is dat er spanning bestaat tussen deze verschillende principes. De commissie beschouwde schaarste als een stimulans voor proactieve zorgplanning en zorgvuldige afweging per individuele patiënt van de intensiteit van het medisch ingrijpen. Hierbij werden in deze volgorde vier factoren gewogen:

1. wensen van de patiënt, inclusief het aanwijzen van een meebeslissende naaste
2. algemene conditie en comorbiditeit
3. inschatting van de reversibiliteit van het orgaanfalen
4. prognose van de betreffende maligniteit

Geen enkele factor was op zichzelf bepalend; altijd werd naar het geheel gekeken. Wel speelde vaak het te verwachten aantal voor kwaliteit gecorrigeerde levensjaren, dat naar verwachting verloren of gewonnen werd een belangrijke rol.

De commissie trachtte zo transparant mogelijk te zijn over de criteria aan de hand waarvan beslissingen genomen werden. Geregeld overleg met de patiëntenraad was hierbij essentieel.

Commentaar

Dit verslag betreft de positieve rol van de in de dagelijkse gang van zaken ingeschakelde ethici in een groot, gespecialiseerd ziekenhuis. Mutatis mutandis geldt veel ervan ook in andersoortige ziekenhuizen en mijns inziens in de eerstelijn. In deze laatste setting kunnen ethici wellicht aansluiten bij de structuren waarin geestelijk verzorgers zich organiseren.

Naar de publicatie

Blot, F. et al (2020). Ethical issues related to the COVID-19 pandemic in patients with cancer: experience and organisations in a French comprehensive cancer centre. BMJ Supportive & Palliative Care. Published Online First.

Deze bijdrage is onderdeel van E-Pal - editie mei 2021. U vindt alle bijdragen van E-Pal hier.