Het effect van radiotherapie bij patiënten met een bloedende maagtumor

Inleiding

Het adenocarcinoom van de maag kent wereldwijd een jaarlijkse incidentie van 900.000 en een mortaliteit van 700.000. Bij patiënten met een gevorderd stadium van maagkanker wordt de kwaliteit van leven vooral beïnvloed door obstructie, pijn en bloedingen. Bloedingen kunnen dodelijk zijn. Bloedtransfusies zijn vaak nodig. De tumor wordt soms bestraald om het bloeden tegen te gaan, vooral bij patiënten die geen operatie, endoscopische hemostase of embolisatie kunnen ondergaan. Bij een totale dosis van minstens 30 Gy wordt hemostase bij wel 91% van de patiënten bereikt.

Dit onderzoek

De Japanse onderzoekers voerden een retrospectieve cohortstudie uit naar het nut van radiotherapie bij patiënten met bloedende maagtumoren en een beperkte levensduur.

Methode

De onderzoekers beoordeelden achteraf de dossiers van alle inoperabele patiënten met gemetastaseerde maagkanker die tussen januari 2007 en december 2012 in het Aichi Cancer Center Hospital (Nagoya, Japan) behandeld waren en minstens één bloedtransfusie gekregen hadden in verband met een bloedende maagtumor. Dat waren 313 patiënten. Van hen werden vijftien patiënten palliatief bestraald om de maagbloeding te stoppen. Bij deze patiënten werd een totale dosis van 30 Gy in tien fracties toegediend. De bestraalde patiënten hadden een prognose van maximaal vijf maanden. De verslaglegging in de patiëntendossiers werd bekeken van 30 dagen voor de bestraling tot aan het overlijden. “Geslaagde hemostase” werd gedefinieerd als een toename van het Hb tot > 4,3 mmol/l én afwezigheid van zichtbare melena en hematemesis gedurende een week. Als er naast de bestraling nog andere hemostatische maatregelen nodig waren, beoordeelden de onderzoekers de bestraling als niet geslaagd. Bij alle patiënten was het Hb minstens een keer per week bepaald.

Resultaten

De gemiddelde leeftijd was 61 jaar, 73% had het mannelijk geslacht. Vijf patiënten kregen gelijktijdig met de bestraling ook chemotherapie. Eén patiënt maakte de serie niet af. Allen werden naast de radiotherapie ook medicamenteus behandeld, met protonpompremmers, tranexaminezuur en locaal thrombine. Elf patiënten bereikten hemostase, in gemiddeld twee dagen. Het gemiddelde Hb van de patiënten was 30 dagen voor aanvang van de radiotherapie 3,7 mmol/l en 30 dagen erna 5,6 mmol/l. De gemiddelde hoeveelheid bloedtransfusie daalde van 1120 ml voor de radiotherapie, naar 280 ml erna. Van de elf patiënten die hemostase bereikten, kregen er vier opnieuw een bloeding. De uiteindelijke doodsoorzaak was bij één patiënt een maagbloeding en bij twaalf patiënten tumorprogressie. Twee patiënten waren nog in leven aan het eind van de studie. De mediane overleving was 63 dagen. De toxiciteit van de bestraling viel mee. Bij twee patiënten trad misselijkheid en pleuravocht op, bij anderen vermoeidheid, overgeven en diarree.

Discussie

De bevindingen bevestigen dat 30 Gy een adequate bestralingsdosis is. Eerder werden hogere doses gebruikt, maar daarmee werd geen langere overleving beschreven dan met 30 Gy. Het is niet helemaal duidelijk wat het werkingsmechanisme van radiotherapie is bij deze indicatie. Men denkt dat er plaatjesaggregatie optreedt en dat de vaatwand beschadigd wordt. Ook kan er embolisatie optreden. De periode tot aan overlijden of een nieuwe bloeding is sterk afhankelijk van de conditie en prognose van de patiënt. In deze studie waren voornamelijk patiënten met een zeer slechte prognose opgenomen.

Conclusie

De resultaten van deze retrospectieve studie suggereren dat palliatieve radiotherapie een goede behandeling is bij een bloeding vanuit een inoperabel maagcarcinoom. Het effect treedt binnen twee dagen op en houdt minstens een maand aan. Zulke patiënten kan een dood door verbloeding bespaard blijven.

Commentaar

Retrospectief, maar degelijk en nuttig onderzoek. Interessant lijkt de vraag of er verschil is tussen kwaliteit van leven en vooral kwaliteit van sterven van patiënten die wel en niet bestraald werden. Bij de slechte prognose van deze patiëntengroep is het lastig in te schatten of de bestraling levensverlenging heeft opgeleverd. Ik vind het jammer dat over de 298 (van de 313) patiënten die geen radiotherapie kregen niets vermeld staat in dit onderzoek.

Naar de publicatie

Kondoh, C. et al  (2015). Efficacy of palliative radiotherapy for gastric bleeding in patients with unresectable advanced gastric cancer: a retrospective cohort study. BMC Palliative Care 14:37. 

Deze bijdrage is onderdeel van E-Pal - editie mei 2021. U vindt alle bijdragen van E-Pal hier.