Palliatieve zorg voor patiënten met hartfalen

Samenvatting

Patiënten met hartfalen vertonen wat betreft zorgbehoefte overeenkomsten met kankerpatiënten. In het Verenigd Koninkrijk komt samenwerking tussen palliatieve zorgspecialisten en cardiologen dan ook, zij het langzaam, van de grond. Goede symptoomcontrole vergt deels andere technieken dan bij kankerpatiënten. Samenwerking kan voor beide groepen specialisten leerzaam zijn.

In het algemeen geldt dat de palliatief werkzame arts nierfunctieverlies als gevolg van hoge doses diuretica eerder op de koop toe zal nemen als de patiënt daardoor minder kortademig is. Ook zal er meer aandacht zijn voor saneren van de medicatie.

Specifieke maatregelen:

• Kortademigheid: Het onderzoek naar reversibele oorzaken moet breed opgezet worden. Zuurstof is zelden nodig omdat bij behandeld hartfalen meestal geen desaturatie optreedt. Opioïden: Uit het weinige verrichte onderzoek blijkt dat een lage dosis morfine, bijvoorbeeld 4 dd 5 mg een gunstig effect heeft. Cave stapeling bij slechte nierfunctie! Tegen de angst die dyspnoe doet verergeren kunnen benzodiazepinen goed werken. Deze middelen vergroten echter de valneiging.
• Moeheid: Let op over-diurese en hypokaliaemie. Ook nachtelijke apnoe’s en Cheyne-Stokesademhaling kunnen overdag moeheid geven. CPAP (continue positievedruk ventilatie) kan helpen.
• Pijn: Niet alleen angina pectoris maar ook jicht zijn oorzaken van pijn. Zowel steroïde als niet-steroïde ontstekingsremmers zijn gecontra-indiceerd. Bij jicht is colchicine het aangewezen middel.
• Andere symptomen: Denk bij misselijkheid aan oedeem van het maag-darmstelsel, leverstuwing, constipatie en aan medicijnen als spironolacton en digoxine. Bij depressie is een holistische benadering natuurlijk nodig. Hierbij kan een antidepressivum helpen waarbij de voorkeur uitgaat naar de SSRI’s, aangezien de tricyclische meer ritmestoornissen geven.

De prognose is bij de hartfalenpatiënt moeilijker te schatten dan bij de kankerpatiënt. Je weet nooit of een episode van decompensatie de laatste is. Toch kan het zinnig zijn tijdig te overleggen wanneer een eventuele inwendige defibrillator uitgezet moet worden. Immers elektrische schokken zijn hinderlijk voor een stervende patiënt. Als de patiënt niet goed meer kan slikken kan furosemide continu subcutaan toegediend worden. Het Zorgpad Stervensfase is in principe ook bij terminaal hartfalen toepasbaar.

Kortom het verdient aanbeveling in samenwerking met de cardiologen ook voor deze groep patienten een palliatief programma te ontwikkelen. Goed voor alle betrokkenen!

Commentaar

Wanneer begint u?

Over de publicatie

Johnson, M.J., (2006). A palliative care approach for patients with heart failure. Eur J Pall Care. 2006;13(5):182-184.

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie december 2017. Alle e-pal-artikelen staan hier.