De SigMa-methodiek: ‘Samen op zoek naar instrumenten voor tijdig en nauwkeurig signaleren en markeren van veranderingen bij verpleeghuisbewoners in de palliatieve fase’

Wat houdt het in? 

De SigMa-methodiek is een methode voor het lokaal verbeteren van de palliatieve zorg in verpleeghuizen. Het doel is de signalerende rol van de mensen op de werkvloer in verpleeghuizen te verbeteren, door de medewerkers zelf op zoek te laten gaan naar ondersteunende instrumenten die aansluiten bij hun behoeften en werkwijze rondom signaleren en markeren in de palliatieve fase.

De methodiek is voor zorgmedewerkers (verzorgenden, helpenden, etc.) en voor ondersteunend personeel. Onder ondersteunend personeel valt ook personeel die niet bij de verpleeghuisbewoner aan het bed staan, maar wel vaak contact heeft met de bewoner en dus veel signaleert zoals medewerkers van de huishoudelijke dienst of huiskamerassistenten. Omdat een instrument gekozen wordt door de mensen op de werkvloer zelf en eventueel aangepast kan worden aan de eigen context, is het resultaat een instrument dat ook daadwerkelijk gebruikt wordt en ondersteunt. 

De SigMa-methodiek bestaat uit:  

• SigMa-methodiek handreiking  In deze handreiking wordt het Sigma-stappenplan voor implementatie en de Sigma-set aangereikt. De handreiking is opgedeeld in twee onderdelen: 

1. SigMa-stappenplan 
   Binnen een team wordt het SigMa-stappenplan geïmplementeerd, gecoördineerd door een medewerker die de rol van  de SigMa-coördinator krijgt. Het het SigMa-stappenplan implementeren met als doel tijdige en nauwkeurige signalering en markering van veranderingen bij verpleeghuisbewoners in de palliatieve fase te verbeteren. De Sigma-coördinator doet dit in samenwerking met een kernteam. Het stappenplan bestaat uit 6 stappen: voorbereiding, inventariseren knelpunten, selecteren instrumenten, uitproberen in praktijk, evalueren en aanpassen, en implementeren en borgen.  
   
   

2. De SigMa-set 
   De SigMa-set is een selectie van instrumenten die kunnen ondersteunen bij het tijdig en nauwkeurig signaleren van veranderingen in de situatie van verpleeghuisbewoners. De set bevat instrumenten die goed aansluiten bij veelvoorkomende knelpunten en veelvoorkomende wensen en behoeften van de zorgmedewerkers van verpleeghuizen.

• Ondersteunende video’s 
  Er zijn video’s beschikbaar ter ondersteuning van de handreiking die de SigMa-methodiek introduceren, ervaringen van deelnemers weergeven en de stappen uit de methodiek bespreken.
   

• E-learning  
  Op dit moment wordt er ter ondersteuning van de SigMa-methodiek een e-learning ontwikkeld die begin 2024 beschikbaar zal worden.  
   

• Implementatiehandreiking 
  De handreiking geeft informatie over de meest belangrijke onderdelen van het project en hoe het project optimaal geïmplementeerd kan worden. Ook staat hier beschreven hoe je je als organisatie aan kan melden op het leerwerkplatform. 

Wat levert het project op? 

Door de SigMa-methodiek in de regio te implementeren kan het de volgende resultaten opleveren: 

• Verbetering van de signalerende en markerende rol van verpleeghuizen. 
• Verhoging in het gebruik van instrumenten die kunnen ondersteunen bij het tijdig en nauwkeurig signaleren en markeren van verpleeghuisbewoners door zorgmedewerkers in verpleeghuizen. 
• Integreren van gebruik van instrumenten in het zorgproces.  

Meer informatie 

Het is mogelijk om gebruik te maken van NPPZII-ondersteuning. Ga voor meer informatie naar de procedure op Palliaweb. 

Wie is betrokken? 

De SigMa-methodiek is geschikt voor alle medewerkers in een verpleeghuis die betrokken zijn bij patiënten in de palliatieve fase. Zij spelen een sleutelrol bij het signaleren van veranderingen en zijn degenen die de meeste tijd met de bewoners doorbrengen. De implementatie wordt voornamelijk uitgevoerd door de projectleider(s), ofwel SigMa-coördinator(en), in samenwerking met een kernteam (dat representatief is voor alle medewerkers binnen het team). Bij de implementatie worden daarnaast ook behandelaren, bewoners en naasten betrokken. 

Naast dat de SigMa-methodiek is ontwikkeld voor inzet in verpleeghuizen, kan de methodiek ook worden gebruikt in andere omgevingen waar in teamverband langdurige zorg wordt geboden aan zeer kwetsbare mensen, bijvoorbeeld in de thuiszorg.  

Wat zijn randvoorwaarden voor implementatie? 

Wanneer je binnen je eigen organisatie SigMa wilt implementeren zijn de volgende randvoorwaarden van belang: 

• Vanuit de organisatie is het aanstellen van een SigMa-coördinator als projectleider nodig om de SigMa-methodiek uit te voeren en te implementeren op teamniveau. 
• Basiskennis palliatieve zorg is aanwezig bij de betrokken zorgmedewerkers. Als bij inventarisatie blijkt dat dit niet zo is, adviseren we een basiscursus palliatieve zorg te organiseren 
• Draagvlak voor de implementatie bij zowel je eigen team als andere teams in de organisatie. 

Samen leren en implementeren 

Als je als organisatie gaat starten met dit project voegen we je als Sigma-coördinator en als kernteam ook toe aan het Leerwerkplatform. Dit is een platform waar onderling ervaringen en best practices worden gedeeld. Meer informatie over het leerwerkplatform vind je in de implementatiehandreiking.  

Achtergrondinformatie 

Dit project komt voort uit de afgeronde ZonMw projecten: 

• Signaleren en markeren van de palliatief-terminale fase bij verpleeghuisbewoners: implementatie van de SigMaSet voor en met verzorging middels action research 
• ‘Implementatie SigMa-methodiek: samen op zoek naar instrumenten voor tijdig en nauwkeurig signaleren van veranderingen in de palliatieve fase bij verpleeghuisbewoners ‘.