Onderwijsmaterialen

Het project Pasemeco heeft een toolbox ontwikkeld met leermaterialen over palliatieve zorg voor studenten Geneeskunde. In deze toolbox zijn materialen verzameld die op dit moment al gebruikt worden voor het wetenschappelijk onderwijs over palliatieve zorg of daar geschikt voor zouden zijn. Daarnaast ontwikkelde het Pasemeco-team zelf onderwijs, met name voor gebieden die in veel curricula onderbelicht blijven zoals ACP en de zingevingsdimensie van de zorg. Ook deze zijn opgenomen in de toolbox.

De materialen kunnen op verschillende manieren gebruikt worden binnen de acht opleidingen Geneeskunde in Nederland.

Pasemeco (2016 – 2020) was een ZonMw-project in het programma 'Palliantie. Meer dan zorg'.

Doel 

Het doel van Pasemeco is de integratie van palliatieve zorg in de basiscurricula van alle geneeskundeopleidingen in Nederland. Studenten geneeskunde moeten bewust worden van het feit dat geneeskunde niet alleen gaat om curatieve zorg en moeten ook binnen een palliatieve setting adequaat om kunnen gaan met diagnostiek en behandeling.

Resultaat Pasemeco: toolbox 

Het projectteam Pasemeco onderzocht, ontwikkelde, implementeerde en evaluaeerde een multifunctionele blended-learning toolbox die geïntegreerde palliatieve zorg onderwijsprogramma’s aanbiedt voor undergraduate medical curricula om geneeskundestudenten voor te bereiden op palliatieve zorg. De toolbox is ontwikkeld op basis van een lijst met beroepstaken palliatieve zorg voor de basisarts. 

De onderwijsprogramma’s uit de toolbox bestaan uit onderwijsvormen die authentiek leren over palliatieve zorg in medische curricula (bachelor en master) mogelijk maken. Omdat curricula hun eigen opbouw en signatuur hebben, zijn materialen ontwikkeld die ondersteunend, uitwisselbaar en inpasbaar zijn binnen de verschillende curricula - met als uiteindelijk doel studenten beter uit te rusten voor het begeleiden van patiënten bij palliatieve zorg.

Betrokkenen

De opleidingsdirecteuren van de acht Universitaire Medische Centra in Nederland tekenden in 2015 een intentieverklaring ter ondersteuning van het Pasemeco-project. Van alle faculteiten werden docenten, curriculum coördinatoren, artsen en onderwijsdeskundigen betrokken die samen met de projectgroep zorg droegen voor een passende uitvoering binnen het eigen curriculum.

​Pasemeco werd mogelijk gemaakt door ZonMw, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie. Het maakt onderdeel uit van het programma 'Palliantie. Meer dan zorg.'

Handleiding

De handleiding voor het gebruik van de toolbox bevat naast de achtergrond en ontwerpprincipes onder meer ontwerprichtlijnen voor integratie van taakgericht onderwijs. 

De naam Pasemeco

Pasemeco betekent in het Esperanto ‘vergankelijkheid’. Tegelijkertijd is het een acroniem dat staat voor:

Palliative care
Alliance
Sharing
Educational tools for
MEdical student
COmpetencies development

Het project EDUPAL heeft een toolbox ontwikkeld met leermaterialen over palliatieve zorg voor mbo- en hbo-studenten. Dit project was gericht op de implementatie van palliatieve zorg in de basiscurricula voor verzorgenden en verpleegkundigen in Limburg en Zuidoost Brabant. Aan de hand van vastgestelde basiscompetenties voor deze professionals werd een toolbox met leermaterialen voor docenten in het mbo en hbo ontwikkeld. 

EDUPAL (2016 – 2019) was een ZonMw-project in het programma 'Palliantie. Meer dan zorg' . 

Doel

Doel van EDUPAL is het inbedden van palliatieve zorg in de initiële opleiding van studenten verpleegkunde en verzorging (mbo en hbo), opdat ze bij hun afstuderen beschikken over de minimaal vereiste competenties op het gebied van palliatieve zorg.

Resultaat

De door EDUPAL ontwikkelde toolbox reikt docenten van hogescholen en ROC’s materialen aan om hun lessen over palliatieve zorg invulling te geven en zo verpleegkundigen en verzorgenden voor te bereiden op hun taken en verantwoordelijkheden in de palliatieve zorg. Deze toolbox omvat teksten, animaties, video’s, presentaties, casuïstiek, tools en websites over verschillende onderwerpen in de palliatieve zorg, waaronder: palliatieve zorg en organisatie, symptoombestrijding, samenwerken, communiceren, stervensfase, pro-actieve zorgplanning en zelfzorg.

Opzet

Eerst werd vastgesteld welke competenties verpleegkundigen en verzorgenden moeten hebben en wat dat betekent voor hun opleiding. Daarvoor werd literatuuronderzoek gedaan en zijn 48 zorgprofessionals, docenten en zorgmanagers en 122 studenten ondervraagd. Patiënten en naasten werden gevraagd wat zij vinden dat een verzorgende of verpleegkundige moet kunnen. Omdat docenten veel behoefte hadden aan bij- en nascholing, kwam er een scholing in 5 dagdelen voor docenten van mbo én hbo samen. 

Drie gouden lessen voor docenten verpleegkunde aan mbo-/hbo-opleidingen

1.     Begin vroeg in het curriculum met palliatieve zorg – liefst nog vóór de eerste stage – en bouw van hieruit een doorlopende leerlijn op. Bespreek na een stage de ervaringen met palliatieve zorg.

2.     Besteed aandacht aan het werken met meetinstrumenten, gespreksvoering, zingevingsvragen, omgang met angst en boosheid, proactieve zorgplanning, gezamenlijke besluitvorming en de sociale kaart van de palliatieve zorg.

3.     Maak gebruik van consulenten palliatieve zorg en patiënten, naasten en nabestaanden die gastlessen kunnen verzorgen.