Niet om duizeligheid heen draaien

Introductie

Eén op de tien ouderen bezoekt jaarlijks minstens één keer de huisarts met duizeligheidsklachten. Als patiënten er in de spreekkamer over beginnen is dat vaak aan beetje schouderophalend. Ze zien het niet als een groot probleem; de ouderdom brengt immers wel ergere kwalen mee zich mee. En omdat ze er niet zo zwaar aan tillen is ook de huisarts geneigd de klachten niet al te ernstig te nemen. Ook kan door zijn hoofd spelen dat er vaak weinig aan te doen is.

Duizeligheid beperkt niettemin dagelijks functioneren en sociale activiteit, en is geassocieerd met depressie en een slechter ervaren gezondheid. Bovendien verhoogt duizeligheid bij ouderen het risico van vallen. Vorig jaar kwamen in Nederland meer dan vierduizend 70-plussers na een val te overlijden.

Onderzoek

Eerder pleitten Hanneke Stam en collega’s er al voor duizeligheid in de spreekkamer serieuze aandacht te geven. Gelet op de vele meldingen van functionele beperkingen en het bijhorende valrisico, zou behandeling vooral daarop gefocust moeten zijn.

In een nieuwe studie richten Stam en collega's zich op de voorspelbaarheid van een ongunstig beloop van duizeligheid. Daartoe ontwikkelden en valideerden ze een model om ouderen met groot risico op zo’n ongunstig beloop te kunnen identificeren.

Methode

Ze gebruikten data van twee prospectieve cohorten. Het ‘ontwikkelcohort’ telde 203 65-plussers die in 2015 en 2016 de huisarts bezochten met duizeligheidsklachten waarvan ze aanzienlijke beperkingen ondervonden. Deze deelnemers hadden een score > 30 op de Dizziness Handicap Inventory (DHI). Het gaat om een vragenlijst met 25 vragen en een scorebereik van 0 tot 100. Het ‘validatiecohort’ telde 415 65-plussers die in 22006 en 2007 de huisarts bezochten voor duizeligheid.

Resultaten

De onderzoekers vonden dat vier risicofactoren een ongunstig beloop van duizeligheid goed voorspellen:

1. een hoge score op een verkorte versie van de DHI (DHI-s met 10 vragen en een scorebereik van 10 tot 40)
2. hoge leeftijd
3. een hartritmestoornis in de voorgeschiedenis
4. duizeligheid bij omhoog kijken

Het zijn gemakkelijk te achterhalen risicofactoren en dus eenvoudig toepasbaar in de praktijk. Een hoge risicoscore zou voor de huisarts aanleiding moeten zijn om potentieel bijdragende factoren van duizeligheid niet onbehandeld te laten.

Duizeligheid bij ouderen krijgt veel aandacht in de herziene NHG-Standaard Duizeligheid (2017). Aangegeven wordt bij welke duizeligheidsklachten de huisarts de patiënt met spoed moet beoordelen of direct dient te verwijzen. Het gaat dan bijvoorbeeld om neurologische uitval (beroerte) of aanwijzingen voor een ernstige hartritmestoornis. Er worden drie vormen van duizeligheid onderscheiden

1. draaiduizeligheid
2. een licht gevoel in het hoofd
3. bewegingsonzekerheid

Als er geen eenduidige diagnose kan worden gesteld, wordt de term aspecifieke duizeligheid gebruikt. Dit komt vooral voor bij oudere patiënten. Vaak houden de klachten bij deze groep patiënten lang aan. Het advies is om niet te zoeken naar één onderliggende oorzaak, maar verschillende factoren die mogelijk aan de klachten bijdragen na te gaan en te reduceren om de ervaren beperkingen te verminderen.

De Head Impulse Test (HIT) kan helpen om het onderscheid tussen een centrale of perifere oorzaak van draaiduizeligheid te maken. Nieuw is ook de bespreking van vestibulaire migraine: aanvalsgewijze duizeligheid bij een voorgeschiedenis van migraine. De behandeling is gebaseerd op de behandeling van migraine en bestaat uit behandeling van de migrainehoofdpijn en misselijkheid.

De Epley-manoeuvre heeft in deze herziening een prominentere plaats gekregen als mogelijke behandeling van positiedraaiduizeligheid. Na toepassing van de manoeuvre verminderen de klachten bij meer dan de helft van de patiënten.

De informatie op Thuisarts over duizeligheid is aangepast en uitgebreid. De PIN gebaseerd op de herziene NHG-Standaard Duizeligheid verschijnt begin oktober 2017. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) heeft in samenwerking met het NHG en de KNMP een FTO-module over duizeligheid ontwikkeld.

• Volledige tekst van de herziene standaard
• De FTO-module is na aanmelding te downloaden

Naar de publicaties

• Stam, H., et al. (2016) Dizziness in older people: at risk of shared therapeutic nihilism between patient and physician. A qualitive study. BMC Fam Pract.
• Stam, H. et al (2018) Predicting an unfavorable course of dizziness in older patients. Ann Fam Med. 16;428-35 
   

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie december 2019. Alle e-pal-artikelen staan hier.