Lidocaine echt zo goed?

Samenvatting

Deze studie werd uitgevoerd in Kerala, India. Het doel was in een gerandomiseerde dubbelblinde cross-over opzet vast te stellen hoeveel (en hoelang) pijnreductie werd bereikt met een eenmalige intraveneuze toediening van lidocaïne, afgezet tegen een placebo van evenveel fysiologisch zout. De dosis was 2mg/kg in 20 minuten, gevolgd door 2mg/kg in een uur, totaal dus 4mg/kg in 80 minuten. De volwassen patiënten hadden allen kanker en reageerden onvoldoende op een maximaal haalbare (gezien bijwerkingen) dosis morfine. Tevens werd gekeken naar de bijwerkingen.

Uitgesloten van deelname werden patienten met ernstige neurologische of cardiovasculaire co-morbiditeit en met overgevoeligheid voor lidocaïne. Elke patiënt kreeg met een interval van twee weken in willekeurige volgorde lidocaïne en fysiologisch zout. Van 48 uur voor tot 24 uur na de toediening werd niets veranderd aan de dosis van de andere pijnstillers.

Er bleken in een kliniek 88 patienten te voldoen aan de in- en uitsluitcriteria. Hiervan deden er vijftig mee aan het onderzoek. Van deze patiënten leden er vijftien aan nociceptieve, negen aan neuropathische en 26 aan gemengde pijn. 39 patiënten kregen morfine, elf niet, maar zij hadden wel zonder voldoende resultaat morfine gehad.
De pijnscore van gemiddeld 8.48 +/-1.05 op een schaal van 1-10 nam na lidocaïne af met 6.34 +/- 1.73, terwijl na placebo de score van 8.68 +/- 0.93 daalde met 2.30 +/- 2.40. Dit verschil is significant. Lidocaine werkte significant sneller (na 40 vs. 78 minuten) en langer (9.34 vs. 3.82 dagen). In de dagen na toediening hadden patiënten met lidocaïne minder behoefte aan extra pijnstilling dan met fysiologisch zout. Wat betreft bijwerkingen: Er kwamen na lidocaïne geen ritmestoornissen (subjectief) voor, noch bradycardie (hartfrequentie<50/minuut). Na lidocaïne had 52 procent tenminste een van de bijwerkingen, na fysiologisch zout 36 procent. De bijwerkingen bestonden uit sufheid, doof gevoel/tintelen rond de mond, licht gevoel in het hoofd, oorsuizen en hoofdpijn. Bij slechts een van de patiënten was een bijwerking (oorsuizen) een reden de lidocaïnetoediening voortijdig te staken. Men beoordeelde de bijwerkingen als mild.

Opvallend is dat het pijnstillend effect van lidocaïne wel negen dagen aanhield terwijl het middel in 80 minuten werd toegediend en de halfwaardetijd in plasma 60-90 minuten bedraagt.
De schrijvers speculeren uitgebreid doch vruchteloos over het werkingsmechanisme.

Commentaar

In deze studie wordt een spectaculaire pijnstilling bereikt bij een groep moeilijk te behandelen patiënten. Zodanig dat uw referent gaat twijfelen aan de betrouwbaarheid, maar tegelijk erg benieuwd wordt naar een vervolgstudie. Natuurlijk, je kan je afvragen of met zulke specifieke bijwerkingen een studie dubbelblind genoemd mag worden en je kunt het jammer noemen (maar begrijpelijk in een ontwikkelingsland) dat er geen bloedspiegels zijn gemeten, het blijft een intrigerend onderzoek!

Het wachten is dus op een fase III studie en op fundamenteel onderzoek naar het werkingsmechanisme van systemisch toegediende lidocaïne bij ernstige pijn.

Over de publicatie

Sharma, S., et al (2009). A Phase II Pilot Study to Evaluate Use of Intravenous lidocaine for Opioid-Refractory Pain in Cancer Patients. J Pain Symptom Manage 37;85-93.

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie januari 2018. Alle e-pal-artikelen staan hier.