Euthanasie bij patienten met gevorderde dementie

Van de 1685 gemelde gevallen van euthanasie in 2017 ging het bij 83 om beginnende dementie bij wilsbekwame patiënten, bij 782 om een combinatie van aandoeningen (aantal met mede dementie onduidelijk) en bij 3 patiënten om gevorderde dementie.

In het voorjaar van 2017 zetten 450 artsen een advertentie in de kranten met de oproep 'Niet stiekem bij dementie'. Voor Nienke Nieuwenhuizen, voorzitter van Verenso, de vereniging van specialisten ouderengeneeskunde, een goede reden om na te gaan welke rol deze vereniging moet spelen in de discussie over euthanasie bij wilsonbekwame patiënten met dementie. Immers, juridisch is in bepaalde gevallen euthanasie bij deze patiënten mogelijk op basis van een duidelijke wilsverklaring. Echter, voor de dokter is vaststellen van wilsbekwaamheid en ondraaglijkheid van het lijden in deze fase van dementie moeilijk, zoniet onmogelijk. Volgens de voorzitter komt het gesprek over goede zorg rond het levenseinde in gevaar door de maatschappelijke focus op wilsverklaring en euthanasie. Zij stelt palliatieve zorg als alternatief voor. Na raadpleging van de leden van Verenso bleek dat 40 procent van de artsen een toegenomen druk ervoer euthanasie te verlenen. De vereniging trok uiteindelijk zes conclusies:

1. Zorg voor mensen met dementie vraagt om palliatieve zorg. Euthanasie is slechts één van de mogelijkheden rond het levenseinde.
2. Spreek hierover met deze patiënten tijdig en herhaaldelijk.
3. Meer duidelijkheid over de professionele invulling van de zorgvuldigheidscriteria bij deze groep is gewenst.
4. Euthanasie bij wilsonbekwame patiënten met dementie en een schriftelijke euthanasieverklaring is complex en vraagt om nader onderzoek.
5. Collegiaal overleg en duidelijke kaders zijn in dit verband belangrijk.
6. Maatschappelijke aandacht is nodig voor een reëel beeld over het levenseinde en de waarde van een euthanasieverklaring.

Geconstateerd wordt verder dat euthanasie geen recht is van de patiënt en geen plicht van de dokter. Verenso gaat nu de eigen handreikingen Zorgvuldige zorg rond het levenseinde uit 2007 en Wilsonbekwaamheid uit 2008 aanpassen. Tevens wil de vereniging een bijdrage leveren aan het publieke debat zodat het niet alleen gaat over euthanasie maar ook over palliatieve zorg.

Commentaar

Het onder de aandacht van het publiek brengen van palliatieve zorg is een goed idee. Het stellen van euthanasie daartegenover lijkt me onjuist: Euthanasie is een onderdeel van palliatieve zorg. Het is duidelijk dat euthanasie bij wilsonbewame patienten met dementie voor artsen een moeilijke zaak is, zo niet een onmogelijke. De collega die nu vervolgd wordt verdient onze morele steun! Zij draagt bij aan duidelijkheid rond dit thema. Hiermee is de maatschappelijke discussie gediend. Bovengenoemde zes conclusies zijn op zichzelf duidelijk, maar ik zou wat verder willen gaan:

Euthanasie bij wilsonbekwame patiënten met dementie is voor een arts in principe ondoenlijk en mag niet verwacht worden.

Over de publicatie

Nyst E., 18 oktober 2018. Interview: Invulling euthanasiecriteria aan update toe. Medisch Contact 42.
 

Deze bijdrage is onderdeel van e-pal - editie november 2018. Alle e-pal-artikelen staan hier.