Herziene richtlijn Obstipatie in de palliatieve fase
De nieuwe richtlijn Obstipatie in de palliatieve fase is uitgebracht en zet vooral in op signalering en preventie.
Bij patiënten in de palliatieve fase komt obstipatie vaak voor, tot wel 71% van de patiënten heeft er last van. Mensen kunnen last hebben van buikpijn en misselijkheid en onbehandelde obstipatie kan leiden tot ernstige klachten, zoals een ileus. De herziene richtlijn ondersteunt zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg voor mensen in de palliatieve fase en last hebben van obstipatie.
Belangrijkste aanbevelingen
Obstipatie kan vroegtijdig behandeld of voorkomen worden door:
- regelmatig te vragen naar obstipatie of door systematisch te monitoren en alert zijn op signalen van obstipatie. Hiervoor zijn meetinstrumenten beschikbaar, zoals de Bristol Stoelgang Schaal (BSS) of, bij gebruik van opioïden, de Bowel Function Index (BFI)
- het geven van voedings- en vochtadviezen, zoals dagelijks voldoende vezels (waar mogelijk 35 gram) en vocht (1,5 liter)
- lichaamsbeweging te stimuleren en voorwaarden te scheppen voor een goede stoelgang
- medicatie met obstipatie als bijwerking te heroverwegen en zo mogelijk te staken
- te starten met laxantia als bovenstaande voorzorgsmaatregelen onvoldoende resultaat opleveren. De eerste keuze is een osmotisch laxans, zoals macrogol MgOH of lactulose. Bij onvoldoende effect kan de laxantia opgehoogd of gewijzigd worden naar een andere laxans, zoals een contactlaxans (bijvoorbeeld bisacodyl)
- bij de inzet van morfinemimetica direct te starten met een osmotisch laxans. Als na het ophogen van de osmotische laxantia, eventueel gecombineerd met een contact laxans, onvoldoende effect optreedt is het advies de laxantia te staken en te starten met perifeer werkende µ-opioïde receptor antagonisten (PAMORA’s), zoals naloxegol oraal of methylnaltrexon sc.
De kennis en literatuur over dit onderwerp uit de afgelopen jaren is systematisch onderzocht. Aan de hand daarvan en op basis van de knelpuntenanalyse uit de praktijk, is de oude richtlijn op een aantal punten herzien. De multidisciplinaire werkgroep heeft aanvullend aanbevelingen geformuleerd die aansluiten bij de praktijk. De nieuwe richtlijn staat op Pallialine.
Thema obstipatie op Palliaweb
Ter gelegenheid van de lancering van de richtlijn is op Palliaweb een nieuwe themapagina geplaatst: Obstipatie in de palliatieve fase. Hier vind je informatie over onder meer diagnose en behandeling, gebaseerd op de richtlijn.
Palliarts en patiënteninformatie
In de app PalliArts is een samenvatting van de richtlijn te vinden.
Op Overpalliatievezorg, de PZNL-website gericht op patiënten en naasten, is de patiëntenversie van de richtlijn Obstipatie in de palliatieve fase te vinden.
Onderwijsmateriaal
Voor deze richtlijn is een casus met docenteninstructie geschreven die gebruikt kan worden bij onderwijs/scholing over obstipatie in de palliatieve fase.