Variaties in klinische praktijken in Nederlandse hospicezorg

Introductie

In Nederland wordt hospicezorg geboden in drie soorten hospices:

1. Bijna-thuis huizen (BTH)
2. High-care hospices (HCH)
3. Palliatieve Units (PU)

De organisatie van zorg verschilt tussen deze drie hospicevormen, van volledig door vrijwilligers ondersteund door de huisarts en zo nodig wijkverpleegkundigen, tot professionele gespecialiseerde zorgverleners ondersteund door vrijwilligers. Het is niet bekend wat de invloed van de verschillen in organisatie van zorg is op de geboden passende zorg. Het doel van dit deelonderzoek van het HOPEVOL-project is het verkrijgen van inzicht in de mate waarop zorg volgens richtlijnen wordt verleend als een uiting van passende zorg in hospices. 

Methodiek

Een retrospectieve cross-sectionele dossier onderzoek werd uitgevoerd van 2019 - 2021. De dossiers van volwassen die in 2017-2018 waren overleden, werden geïncludeerd uit een willekeurige steekproef van 51 hospices (17 hospices per type hospice). Per hospice werd een random selectie gemaakt van 16 patiënten voor het dossieronderzoek.
Voor het deelonderzoek naar de uitkomstmaat zorg volgens richtlijnen werd een aselecte steekproef van vier patiënten per hospices getrokken waarvan de geboden zorg volgens richtlijnen werd onderzocht aan de hand van

• een symptoom (pijn),
• een syndroom (delirium) en
• een complexe interventie (palliatieve sedatie).

Het zorgaanbod voor elke patiënt voor de klinische praktijk van behandeling van pijn, delirium en palliatieve sedatie werd geanalyseerd volgens de Nederlandse Richtlijnen voor Palliatieve Zorg.

Resultaten

Patiënten die geincludeerd werden, werden behandeld:

• 112 voor pijn
• 53 voor delier
• 116 patiënten ondergingen palliatieve sedatietherapie

Zorg werd verleend in overeenstemming met richtlijnen voor pijn bij 32%, 61% en 47%, delirium bij 29%, 78% en 79%, en palliatieve sedatie bij 35%, 63% en 42% van de patiënten die zorg kregen in BTH, HCH en PU respectievelijk. Bij alle klinische praktijken werd patiëntenzorg uitgevoerd volgens de richtlijnen voor 33% van de BTHs, 65% in HCHs en 50% in PUs. 

Conclusie/aanbevelingen

De zorg geboden voor pijn, delirium en palliatieve sedatie blijkt niet in alle hospices gelijk. Hierbij is de mate waarin zorg volgens richtlijnen wordt toegepast niet gelijk. Hoewel we voorzichtige conclusies moeten trekken hebben we aanwijzingen dat generalistische zorgverleners in complexe zorgsituaties niet altijd zorg volgens de richtlijnen verlenen. Samenwerking tussen specialistische zorgverleners en generalistische zorgverleners en tussen hospices met meer en minder experts kan leiden tot een kwaliteitsverbetering voor alle hospices en passende zorg voor alle patiënten.

Relevantie voor praktijk

• 50% van patiënten in dit onderzoek hebben zorg ontvangen volgens de richtlijnen voor pijn, delier en palliatieve sedatie.  
• Er is een verschil in de mate waarin zorg volgens richtlijn wordt uitgevoerd tussen hospicetypen en binnen hospicetypen
• Het volgen van richtlijnen of bewust afwijken zou de basis voor zorg en behandeling in alle hospices moeten zijn zodat alle patiënten optimale kwaliteit van zorg en behandeling ontvangen.

Naar de publicatie

De Graaf, E., , et al (2021) Variations in Clinical Practice: Assessing Clinical Care Processes According to Clinical Guidelines in a National Cohort of Hospice Patients. The American journal of hospice & palliative care, 10499091221100804. Advance online publication.