Negatieve ziekteperceptie en slechtere kwaliteit van leven

Introductie

Kwaliteit van leven wordt bepaald door fysieke en psychosociale factoren. Eén van deze factoren betreft ziekteperceptie. Dat zijn opvattingen die we vormen om een ziekte voor onszelf te verklaren. Deze percepties kunnen afkomstig zijn van medische kennis, maar kunnen ook beïnvloed zijn door opvattingen van anderen en de eigen persoonlijkheid en ervaringen. In de literatuur worden acht dimensies binnen ziekteperceptie beschreven. Eén van deze dimensies gaat bijvoorbeeld over in hoeverre de ziekte ons emotioneel beïnvloedt (Emoties), een andere gaat om de zorgen die we ons over onze ziekte maken (Zorgen). Het is nog onduidelijk hóe deze ziekteperceptie bijdraagt aan kwaliteit van leven. 

Methodiek 

We gebruikten data van 377 patiënten met ernstige kanker uit de PROFIEL studie om te onderzoeken of angst en depressie een rol spelen in de relatie tussen ziekteperceptie en kwaliteit van leven. 

Resultaten 

Op één na hingen alle negatieve dimensies van ziekteperceptie samen met een slechte kwaliteit van leven. Dit effect was het sterkst voor patiënten die het gevoel hadden dat de ziekte hun leven ernstig beïnvloedde (Consequenties), die zich veel zorgen maakten over hun ziekte (Zorgen) en die het idee hadden dat de ziekte hun emotioneel ernstig beïnvloedde (Emoties). Angst en depressie waren belangrijke mediatoren in deze relatie: waarschijnlijk hebben negatieve dimensies van ziekteperceptie geleid tot symptomen van angst en depressie, wat wederom een negatieve invloed had op de eigen kwaliteit van leven.   

Conclusie/aanbevelingen 

Negatieve ziekteperceptie hangt samen met een slechtere kwaliteit van leven, waarschijnlijk omdat zij onderliggend zijn aan symptomen van angst en depressie. Door de verschillende dimensies van ziekteperceptie te behandelen, bijvoorbeeld met cognitieve therapie, kunnen symptomen van angst en depressie mogelijk worden verminderd, met een positief effect op de kwaliteit van leven. 

Relevantie voor praktijk 

• Het begrijpen van de individuele ziektepercepties kan een waardevol onderdeel vormen van het gesprek tussen patiënt en zorgverlener.  
• De negatieve invloed van ziekteperceptie op psychische klachten en een negatieve kwaliteit van leven kan mogelijk worden beperkt door psycho-educatie en/ of psychologische behandelmethoden.  

Naar de publicatie

Jabbarian, L. J., et al (2021). Untangling the relationship between negative illness perceptions and worse quality of life in patients with advanced cancer-a study from the population-based PROFILES registry. Supportive care in cancer 29(11);6411–6419.