3. Drie basisprincipes van optimale zorg voor naasten

Voor optimale zorg voor naasten zijn drie basisprincipes van belang:

1. Oog voor de behoeften en diversiteit van naasten

Iedere naaste heeft zijn eigen, unieke behoeften. Het kan dan ook moeilijk zijn om altijd perfect aan te sluiten op de wensen van naasten. Het is daarom van belang om te blijven informeren naar deze behoeften, ook omdat deze kunnen veranderen gedurende het ziektetraject en/of na het overlijden van de patiënt. Daarnaast is het belangrijk om je bewust te zijn van de verschillen tussen mensen wat betreft geletterdheid en gezondheidsvaardigheden. Mensen met laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden hebben vaak meer aandacht of een andere vorm van informatie nodig. Mensen verschillen ook in hun perspectief op ziekte, zorg en het levenseinde vanuit hun religie of cultuur. Het is belangrijk dat er rekening gehouden wordt met deze factoren zodat zorg voor naasten kan aansluiten bij de vermogens en behoeften van álle naasten. Hoofdstukken 10 en 11 gaan hier dieper op in en bieden concrete tips.

2. Oog voor de rollen van naasten

Naasten vervullen gelijktijdig verschillende rollen. Bij deze verschillende rollen horen ook verschillende behoeften. Als zorgverlener is het belangrijk om je bewust te zijn van deze verschillende rollen, om ze te kunnen faciliteren. Vier verschillende rollen van naasten zijn onderscheiden in het SOFA-model:

  • Samenwerken (met de naaste – rol van de naaste als medezorgverlener)
  • Ondersteunen (van de naaste – rol van de naaste als medezorgvrager)
  • Faciliteren (van de relatie tussen de naaste en de patiënt – rol van de naaste als partner/ouder/vriend/kind/etc. van de patiënt)
  • Afstemmen (op de kennis, ervaring en wensen van de naaste – rol van de naaste als expert)

Zie hoofdstuk 4 voor informatie over het SOFA-model en de rollen van naasten.

3. Oog voor naasten is teamwerk

Om ervoor te zorgen dat iederenaaste de juiste aandacht en begeleiding krijgt, is het belangrijk om de zorg voor naasten een vaste plek te geven in de werkwijze van de afdeling en/of het team. Hierdoor vindt zorg voor naasten niet ad hoc plaats en is het niet afhankelijk van de zorgverlener die zij treffen. Maak afspraken binnen het team over wie waarvoor verantwoordelijk is in de zorg voor naasten. Samenwerking tussen collega’s uit de 1e en 2e lijn is ook belangrijk bij de goede zorg voor naasten. In de Oog voor Naasten en Nabestaanden-methodiek is een werkboek opgenomen voor de implementatie in zorgorganisaties. Ook is er een factsheet voor managers en leidinggevenden, die kan helpen bij het creëren van de juiste organisatorische en financiële randvoorwaarden om oog te hebben voor naasten.

Zie hoofdstuk 9 voor meer informatie over het belang van samenwerken en hoe optimale samenwerking tot stand kan worden gebracht.