Transformatie palliatieve zorg

Jaarlijks overlijden in Nederland ongeveer 170.000 mensen waarvan 120.000 niet onverwacht (CBS, 2024). Hoewel palliatieve zorg voor deze grote groep patiënten integraal onderdeel van het reguliere zorgproces zou moeten zijn, is dit vaak nog niet het geval. Veel van hen krijgen nog geen, of niet-optimale palliatieve zorg.  
De consequenties hiervan zijn voor de patiënt op fysiek, psychisch, sociaal en spiritueel vlak groot. Voor zorgprofessionals ontstaat onrust in het zorgproces als juist op de meest kritieke momenten de wensen van de patiënt en zijn naasten niet of onvoldoende bekend zijn. En vooral in de laatste levensfase is nog vaak sprake van niet-passende zorg, zoals acute ziekenhuis- of IC-opnames of SEH bezoek. Het legt een behoorlijk beslag op zorgfuncties waar de capaciteit krap is, zoals de IC en SEH. 
Het streven naar de Juiste Zorg op de Juiste Plek voor alle patiënten in de palliatieve fase, waarmee palliatieve zorg ook in de dagelijkse praktijk integraal onderdeel wordt van het reguliere zorgproces, wordt dan ook breed gedragen in de gezondheidszorg. 

Het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland, dat breed draagvlak kent onder patiënten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars, beschrijft hoe de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg in de laatste levensfase kan verbeteren door proactieve zorgplanning, gezamenlijke besluitvorming, transmurale coördinatie van zorg rondom de patiënt en tijdige inzet van gespecialiseerde zorgprofessionals bij complexe casuïstiek. 

Implementatie van het kwaliteitskader, waarbij palliatieve zorg onderdeel wordt van het reguliere zorgproces, is een impactvolle zorgtransformatie. Deze transformatie is geheel in lijn met de doelen van het Integraal Zorgakkoord (IZA). Implementatie van het kwaliteitskader is daarmee ook een mooie, concrete kans om de IZA-doelen te realiseren (zie voor details het rapport ‘De olifant de kamer uit’).

Om dit voor elkaar te krijgen, is samen optrekken cruciaal. Voor de regio’s die werken aan de implementatie van het kwaliteitskader is het van belang dat de regionale transformaties niet op zichzelf staan, maar dat er een bovenliggende strategische agenda is die landelijke partijen onderschrijven. De landelijke Strategische agenda Transformatie palliatieve zorg beschrijft wat we binnen het NPPZ II-project Transformatie palliatieve zorg willen bereiken, en wat dat vraagt van alle betrokken partijen.

NPPZ II-project Transformatie palliatieve zorg

In het kader van het NPPZ II-project Transformatie palliatieve zorg is een aantal regio’s gestart met het IZA Transformatieplan palliatieve zorg.

Deze projecten ontvangen vanuit het NPPZ II-project Transformatie palliatieve zorg ondersteuning door het Stichting PZNL-Gupta team. Deze ondersteuning bestaat uit:
• Kennis en netwerk van Stichting PZNL en Gupta op het gebied van: 
-    Begrip van de (mogelijke) impact van de transformatie op strategie en financiën van diverse zorgaanbieders 
-    Zorgverzekeraars en zorgfinanciering 
• Analytische ondersteuning: 
-    Definiëren KPI’s (structuur, proces en/of uitkomst) en SMART doelstellingen 
-    Analyseren impact transformatie op capaciteitsvraagstukken in de regio 
-    Verkennen databeschikbaarheid en formuleren data-uitvragen 
-    Inrichten monitoring en analyse van resultaten 
• Advies bij projectbeheersing
-    Veel ervaring met projectinrichting, stakeholderbetrokkenheid etc. 
• Kennis en expertise beschikbaar vanuit Stichting PZNL als uitvoerder van het NPPZ II op het gebied van: 
-    Proactieve zorgplanning 
-    Versterken samenwerking (juiste governance, passende financiering, juiste inzet van de in palliatieve zorg gespecialiseerde zorgverlener) 
-    Digitale gegevensuitwisseling 
-    Meten en monitoren 
-    Maatschappelijke bewustwording 
• Hulp bij schrijven van IZA-sneltoets en transformatieplan

Processchema

Voor de Transformaties palliatieve zorg in de regio's is binnen het NPPZ II-project Transformatie palliatieve zorg een processchema gemaakt. In dit processchema zijn de essenties van het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland op een handzame en praktische manier gekoppeld aan het zorgpad van een patiënt. Transformatieregio’s kunnen het processchema aanvullen met regionale afspraken.

Wil je meer over het IZA Transformatieplan palliatieve zorg weten of er zelf mee aan de slag? Neem dan contact op met programmacoördinator Anja Moonen (a.moonen@pznl.nl)

In de praktijk

Regio Zuid-Oost Limburg 
Zuid-Oost Limburg startte in september met het IZA Transformatieplan palliatieve zorg. In een gesprek licht Fabienne Warmerdam (internist-oncoloog, kaderarts Palliatieve Zorg, Zuyderland Sittard-Geleen) het hoe en waarom toe van het IZA Transformatieplan palliatieve zorg in de Mijnstreek. In een vervolggesprek vertelt Sandra Boots (regioadviseur Stichting PZNL) over haar rol en ervaringen bij dit project.

Regio Drenthe 
Ook in Drenthe wordt hard gewerkt aan het IZA Transformatieplan palliatieve zorg. Ron Wissink, voorzitter Raad van Bestuur van Dokter Drenthe en huisarts, vertelt over de gang van zaken en zijn ervaringen in Drenthe.