‘Langer de regie houden over je leven’

Rensia Bouwmeester in de rubriek Blikvangers

In ‘Blikvangers’ vertellen professionals over palliatieve zorg. Deze keer Rensia Bouwmeester, gespecialiseerd verpleegkundige in hospice Bardo.

Je was vanaf het begin betrokken bij palliatieve zorg. Hoe rolde je daarin?

‘Als wijkverpleegkundige kwam ik bij hospice ThamerThuis. De aandacht voor mensen in hun laatste levensfase vond ik zo mooi dat ik naar de palliatieve zorg ben overgestapt. Sinds de start van hospice Bardo in Hoofddorp, 17 jaar geleden, werk ik daar als gespecialiseerd verpleegkundige. Het bijzondere aan zorg voor ongeneeslijk zieke mensen vind ik dat je dicht bij iemand staat. De zorg is ook completer – je bent niet alleen bezig met verpleegtechnische handelingen en fysieke zorg, maar ook met de sociaal-psychische kant. Welke vragen hebben patiënten en hun familie, hoe wil iemand zijn of haar laatste dagen doorbrengen? In mijn beleving moet je naar het totaalplaatje kijken en die meerwaarde biedt palliatieve zorg.’

Wat is in de loop van de tijd veranderd?

‘In de beginjaren lag de nadruk op de terminale fase. Gaandeweg is meer aandacht gekomen voor de periode waarin mensen ongeneeslijk ziek zijn, maar niet op heel korte termijn overlijden. De zorg zelf was “omarmend”, dat kon weleens beklemmend voelen. Tegenwoordig kijken we meer naar iemands eigenheid en houden mensen langer de regie over hun leven. Advance care planning sluit daarbij aan. Dat wil zeggen: in een vroeg stadium iemands wensen voor de palliatieve en terminale fase bespreken.
Langzamerhand komt de palliatieve zorg meer los van oncologie en is er oog voor andere ziektebeelden, zoals hartfalen, ALS, dementie, psychiatrie en COPD. Maar op dat vlak is nog veel te doen, want specifieke doelgroepen vereisen specifieke kennis.
Tot de komst van palliatieve zorg gingen artsen lang door met behandelen. Praten over wat nog zinvol was en bijdroeg aan kwaliteit van leven werd nauwelijks gedaan. Nu gebeurt dat vaker wel en kunnen mensen door goede voorlichting bewuster zelf keuzes maken. Er zijn richtlijnen, samenwerkingsverbanden met huisartsen, consultatieteams – al die ontwikkelingen dragen bij aan openheid en betere zorg.’

Waarvoor is meer aandacht nodig?

‘Palliatieve en terminale zorg worden nog vaak door elkaar gehaald. Ze liggen in elkaars verlengde, maar binnen de palliatieve zorg is meer ontwikkeling nodig, denk bijvoorbeeld aan respijtzorg. Als we mensen korte tijd opnemen kunnen de mantelzorgers op adem komen. Verzekeraars vergoeden dat vaak niet zolang iemand niet terminaal is.
Verder ben ik voorstander van consultatieteams in kleinere regio’s. Dan hebben artsen en andere zorgverleners korte lijntjes naar deskundigen in palliatieve zorg. Je kent elkaars naam en gezicht en iemand van het consultteam kan bijvoorbeeld mee naar een patiënt. Veel huisartsen en wijkverpleegkundigen vinden het in mijn ervaring fijn om meer samen te werken in de palliatieve fase.’

Dit jaar ga je met pensioen. Wat zul je missen?

‘De zorg voor patiënten, de contacten met collega’s. Ik kijk met dankbaarheid en trots terug op wat we hebben bereikt. En gelukkig zie ik veel bevlogen mensen om me heen. In dit vak is altijd wel iemand bereid zich extra in te spannen voor een patiënt. Vanuit die gedachte neem ik met een gerust hart afscheid.’