Interview- Diversiteit zien, zonder te oordelen

De spreekkamer van de dokter moet voor iedere patiënt in de palliatieve fase een veilige plek zijn waar alles wat hij of zij belangrijk vindt bespreekbaar is. Dat vraagt specifieke aandacht voor mensen uit de LHBTIQ+-gemeenschap, volgens Karin Pool, longarts in het Rode Kruisziekenhuis in Beverwijk.

Op 16 april vindt het symposium ‘Zingeving in de spreekkamer’ plaats, met als thema ‘Diversiteit in verbinding’. In de palliatieve fase komen bij veel mensen vragen naar boven over zingeving en spiritualiteit. Hoe ga je daar als arts mee om? En hoe kun je aansluiten bij iemands achtergrond op het gebied van bijvoorbeeld religie, cultuur en gender? Karin Pool is een van de sprekers op het symposium. Zij heeft naast haar werk als longarts affiniteit met zowel palliatieve zorg als LHBTIQ+. Deze letters staan voor mensen die op het gebied van sekse, gender en/of seksuele oriëntatie anders zijn of zich anders voelen dan de heersende norm. Karin is kaderarts palliatieve zorg, lid van het palliatieve team in haar ziekenhuis en voorzitter van Roze in Wit. Deze stichting wil de zichtbaarheid en veiligheid van LHBTIQ+ in de zorg vergroten. 

Waarom is specifieke aandacht voor LHBTIQ+ belangrijk?
Karin: “Ongeveer tien procent van de Nederlanders behoort tot deze groep, dus iedere arts komt mensen uit de LHBTIQ+-gemeenschap tegen. Het is belangrijk dat iedereen zich in de spreekkamer van de dokter veilig voelt. Voor veel mensen uit de LHBTIQ+-groep is veiligheid een heikel punt. Zij hebben te maken (gehad) met discriminatie, verstoting uit hun familie of geloofsgemeenschap, verbale agressie en/of mishandeling. Daardoor hebben ze antennes ontwikkeld voor waar ze zich wel of niet veilig voelen. Zorgverleners moeten weten dat die antennes er zijn, want die nemen patiënten mee in de spreekkamer.”

Is palliatieve zorg voor mensen uit de LHBTIQ+-gemeenschap anders?
“Niet per se, maar er kunnen andere aandachtspunten zijn. Stel, een patiënt is vanwege seksuele geaardheid uit de kerk gezet, maar wil weer in contact komen met God. Of iemand moet naar een hospice, maar zag in de jaren tachtig dat homoseksuele vrienden daar niet welkom waren. Ouderen in een verzorgingshuis gaan soms weer in de kast uit angst voor discriminatie. Verder hebben mensen uit de LHBTIQ+-gemeenschap relatief vaker een gekozen familie, in plaats van een genetische, en minder vaak kinderen. Fysiek kunnen bijvoorbeeld transpersonen kampen met gevolgen van hormoonmedicatie of lichamelijke ingrepen. Voor iemand van wie de borsten zijn weggenomen is lichamelijk onderzoek mogelijk confronterend. En in het psychische domein komen angst- en stemmingsstoornissen vaker voor. Je moet weten dat deze dingen kunnen spelen, als je goede zorg wilt bieden.”

Hoe kunnen zorgverleners dat het beste doen?
“Door op een sensitieve manier om te gaan met diversiteit. Veel artsen denken dat dat ingewikkeld is of dat ze moeten praten over seksualiteit. Dat hoeft niet. Het gaat vooral om laten merken dat iedereen welkom is. Dat zit in taalgebruik en in simpele dingen als een regenboogmagneet in je spreekkamer hebben. Ik hoor collega’s weleens zeggen: ik behandel iedereen gelijk. Goed bedoeld, maar daarmee schuif je een deel van iemands identiteit aan de kant. Verschillen erkennen zonder te oordelen legt de basis voor verbinding met patiënten. Ik ben ervan overtuigd dat je anders geen gelijkwaardige zorg kunt bieden.”

Waarom heb je Roze in Wit mede-opgericht?
“Twee collega’s en ik realiseerden ons dat wij als gesettelde specialisten kunnen zijn wie we zijn, maar dat dat voor studenten en arts-assistenten niet vanzelfsprekend is. Als aankomend arts moet je veel incasseren en tot een minderheid behoren kan je kwetsbaar maken. Het idee achter Roze in Wit is dat we meer zichtbaar wilden zijn voor jongere collega’s. Al snel ging de stichting zich ook op patiënten richten en we merkten dat overheden en belangenorganisaties daar blij mee zijn. Zij zien ons als gesprekspartner, omdat we een brug vormen tussen LHBTIQ+ en de medische wereld. En die is nodig.”