Bijscholing palliatieve sedatie

Tijdens een evaluatie van een gezamenlijk meegemaakte complexe sedatie concludeerde de zorgverleners (huisarts, Esdégé-Reigersdaal en Evean) dat er in de toekomst verbeteringen bij sedaties te behalen zijn. Het betreft vooral sedatie bij mensen met een verstandelijke beperking of niet-aangeboren hersenletsel. Bij deze doelgroep wordt vaak afgeweken van de bestaande richtlijn palliatieve sedatie. Het is een doelgroep die langzaam steeds ouder wordt en mogelijk in de toekomst meer te maken krijgt met sedatie. Hoe en waarom was de vraag? Om deze vragen te beantwoorden werd het idee geopperd om een bijscholing te organiseren voor huisartsen in de regio Noord-Kennemerland en artsen verstandelijke gehandicapten van Evean en Esdégé-Reigersdaal. Ook sloten andere gehandicaptenzorg organisaties en hospices aan bij deze bijeenkomst. 

Scholing

Marijke Tonino werd benaderd en bereid gevonden een scholing te verzorgen rondom sedatie bij bovenstaande doelgroep. Marijke is onder andere arts verstandelijk gehandicapten, kaderarts palliatieve zorg en consulent bij het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE). Daarnaast werd ook de Netwerken Palliatieve zorg NHN&ZW gevraagd om deze bijscholing te helpen te faciliteren. 

Marijke stond in eerste instantie stil bij de verschillen tussen de begrippen palliatieve-, terminale- en stervensfase. Daarna werd uitgebreid ingegaan bij wat palliatieve sedatie is, wat het doel van de behandeling is, dat het continu of intermitterend kan zijn, maar vooral hoe je toewerkt naar een mogelijke sedatie en deze uiteindelijk ten uitvoer brengt. Ook werd het verschil tussen euthanasie en palliatieve sedatie toegelicht. 

Benoemd werd dat het tijdens het gehele proces van sedatie het ondersteunen van het sociale netwerk van de cliënt, de familie maar zeker ook de begeleiding van de groep waar de cliënt verblijft, een belangrijk onderdeel van het proces is. 

Al voor je de sedatie start bekijkt de arts of vocht en voeding gecontinueerd moet worden of er alvast langzaam kan worden afgebouwd. Er wordt ook gekeken naar welke medicatie er wordt gegeven en welke medicatie kan worden gestopt. De besproken doelgroep gebruikt vaak het medicijn Anti-Epileptica welke alleen in tabletvorm gegeven kan worden. Is slikken een probleem dan wordt deze gestopt. Marijke benadrukte dat mogelijke (kleine) insulten die zich dan kunnen ontwikkelen bij de cliënt niet als belastend of naar worden beleefd door de cliënt. De mogelijke schokjes die de cliënt tijdens de sedatie zelf laat zien worden door omstanders wel vaak als discomfort ervaren. Dit kan een reden zijn om de medicatie aan te passen. Ook het vaak voorkomen van delirante klachten waarvoor het medicijn Haldol kan worden gegeven werd ruim belicht. 

Op het laatst werd stil gestaan bij de reguliere richtlijn palliatieve sedatie. Marijke vertelde welke lijn zij vaak zelf volgt bij een sedatie. Zij slaat stap 1 de Midazolam vaak over en start gelijk met 2 x 25 mgr Nozinan. Afhankelijk van het effect hoogt ze deze medicatie iets op. Ook werd stil gestaan bij stap 3 uit de reguliere richtlijn. In de thuissituatie is hiervoor Fenobarbital beschikbaar, in het ziekenhuis is de mogelijkheid van Propofol aanwezig. Marijke vertelt dat zij ervaart dat Fenobarbital vaak toch niet aanwezig is indien nodig. 

Het was een hele informatieve bijeenkomst. De aanwezigen gingen met veel nieuwe bruikbare opgedane kennis naar huis. 

Tekst: Cuni Andriessen, gespecialiseerd wijkverpleegkundige oncologie/palliatieve zorg van Evean 

Richtlijnen en sedatiekaarten kunnen teruggevonden worden in de PalliArts app.

Vanuit de Netwerken Palliatieve Zorg organiseren we casuïstiekbesprekingen speciaal voor zorgverleners in de regio NHN&ZW die werkzaam zijn in de palliatieve zorg. Bekijk hier onze agenda voor de data van de cauïstiekbesprekingen.