Familieparticipatie in de zorg met oog voor de behoeften van naasten

Interview met Jan Willem van den Dool, locatiemanager WZH Transvaal van WoonZorgcentraHaaglanden (WZH).

Familie- en naastenparticipatie in de zorg neemt sterk toe doordat de overheid inzet op een participatiesamenleving, waarin mensen langer thuis wonen en meer steun krijgen van hun netwerk. Ook personeelstekorten dwingen zorgorganisaties familie actiever te betrekken bij dagelijkse zorg en beslissingen. Deze samenwerking geeft familie meer inzicht en vertrouwen, maar kan ook leiden tot overbelasting en onduidelijkheid over rollen. Goede begeleiding, waardering en duidelijke afspraken zijn daarom essentieel om familieparticipatie positief en duurzaam vorm te geven. Aan deze begeleiding, afspraken en waardering ontbreekt het soms nog.

Hoe doet Jan Willem van den Dool, locatiemanager van WZH Transvaal, een locatie met ouderen met dementie, somatiek en chronische lichamelijke klachten met een Surinaamse achtergrond dat?
Jan Willem: “We hebben best een bijzondere doelgroep. De betrokkenheid van de familie is sowieso vanuit hun culturele achtergrond bovengemiddeld. We hebben ook te maken met grote gezinnen en dat betekent soms 12 kinderen, 12 meningen wat soms tot spanning kan leiden. Tussen familieleden onderling maar ook tussen familie en zorgmedewerkers.
Ik ben daarom als locatiemanager 2 jaar geleden gestart om met de familie van nieuwe bewoners kennismakingsgesprekken te houden. Zo krijg ik een beeld van hoe de familiedynamiek is en wat de behoeften zijn van de naasten. Ik realiseerde me dat de taak van een naaste die 1e contactpersoon is een ‘hell of a job’ is.”

Wat zijn belangrijke onderwerpen in die gesprekken?
“Naast hoeveel kinderen er zijn en de familiedynamiek bespreek ik meteen dat dit de laatste plek is waar hun vader of moeder zal zijn. Zijn ze zich ervan bewust dat hun dierbare hier uiteindelijk ook zal sterven? En ik vertel dat het dan belangrijk is dat je als familie op één lijn komt te staan. Ook bespreek ik open dat we er 100% zijn voor het comfort van de bewoner, maar dat we hun vader of moeder nooit zo goed zullen kennen als zij. Wij hebben de familie nodig om de beste zorg te kunnen leveren. Om persoonsgericht te kunnen werken, maar ook om bij te dragen aan de praktische zorg. We bespreken hun behoeften en hun mogelijkheden.”

Geven jullie de familie ook begeleiding bij de zorg die ze geven?
“Als een naaste aangeeft te willen bijdragen aan de zorg, dan plannen we dat in en vangen hen op. Ze worden dan ingewerkt op bepaalde taken (bijvoorbeeld moeder douchen) en spreken dan de taakverdeling af. Zorgmedewerkers zetten dan de spullen klaar en doen de transfer bijvoorbeeld en de naaste helpt met het douchen.”

Jullie doen ook mee aan het Oog voor Naasten (ON) traject. Waarom?
"We hadden binnen WZH specifiek binnen onze palliatieve unit ‘Hospice Waterhof’ eerder meegedaan met het eerste project (ON1) en waren bij het vervolgonderzoek (ON2) opnieuw actief betrokken. Juist omdat we positieve ervaringen hadden opgebouwd met ON1 en omdat ON2 ook was gericht op mantelzorgers met een migratieachtergrond lag de keuze voor WZH Transvaal, met haar specifieke doelgroep, voor de hand. Het ON2 traject gaat uit van de behoeften van de naasten en is een mooie aanvulling op wat we al doen.”