PaTz in Rotterdam: in bijna iedere groep een geestelijk verzorger. Ook alle ziekenhuizen zijn aangesloten

In een jaar waarin we aandacht besteden aan ’15 jaar Stichting PaTz’ mag aandacht voor de Rotterdamse PaTz groepen niet ontbreken. Een gesprek met oud-huisarts Corine Baar en coördinator Ellen Vink van het Netwerk Palliatieve Zorg Rotterdam en omstreken. “PaTz groepen zijn voor mij een onmisbare schakel in de palliatieve zorgketen.”

Zeg ‘Rotterdam’ in de wereld van Stichting PaTz, en iedereen verwijst naar de PaTz Portal, de beveiligde web-based applicatie die PaTz groepen gebruiken voor het aanmelden van patiënten, het bespreken van deze patiënten tijdens de overleggen en het inventariseren van leer-, knelpunten of onderwijsbehoeften. De PaTz Portal is – in feite – het fundament waarop alle PaTz groepen hun werk bouwen.

De Rotterdamse specialist ouderengeneeskunde Frans Baar mag er gerust de architect van worden genoemd. Baar, vooral bekend als directeur van verpleeghuis Antonius-IJsselmonde en de Leerhuizen Palliatieve Zorg, ontwikkelde dit PaTz Portal vanuit het allereerste Excel-formulier dat in de eerste jaren door PaTz groepen als palliatief zorgregister werd gebruikt. “Dit hele project is zo uit de hand gelopen dat mijn man nog steeds niet echt met pensioen is”, zegt Corine Baar lachend. Ook zij is, als voormalig huisarts van Gezondheidscentrum Levinas, een oudgediende in de wereld van de PaTz groepen. Zij startte de eerste Rotterdamse PaTz groep en zwaaide pas twee jaar geleden af, toen ze met pensioen ging.

Het Netwerk Palliatieve Zorg speelt een uiterst actieve rol
“Ik vond de PaTz werkwijze zo prettig en praktisch, dat ik ‘m direct naar Rotterdam heb gehaald”, herinnert Baar zich, sprekend over de tijd waarin de eerste vier pilotgroepen in Amsterdam startten. “Omdat er in die tijd nauwelijks kaderartsen palliatieve zorg waren, die als consulent palliatieve zorg hun taak binnen PaTz groepen op zich konden nemen, werden specialisten ouderengeneeskunde ingezet. Zij hadden veel meer ervaring met palliatieve zorg dan de gemiddelde huisarts. Via die weg is mijn man in die PaTz-wereld gerold.”

Vanaf het moment dat de eerste PaTz groepen in Rotterdam van start gingen, was ook het Netwerk Palliatieve Zorg erbij betrokken, geeft coördinator Ellen Vink aan. En nog steeds speelt het Netwerk een uiterst actieve rol: “Wij organiseren tal van bijeenkomsten voor voorzitters en consulenten, maar ook inhoudelijke thema’s op verzoek van de PaTz groep deelnemers. Ook dragen we bij aan de financiering van de PaTz groepen, want wij betalen voor de ondersteuning  van geestelijk verzorgers in deze groepen.”

Aan bijna iedere PaTz groep is een geestelijk verzorger verbonden
Dat is een bewuste keuze, ingegeven door de Netwerk kijk op de kwaliteit van palliatieve zorg. “De spirituele dimensie in palliatieve zorgverlening is van wezenlijke waarde, en daarmee niet minder belangrijk dan de fysieke of psychische dimensie”, zegt Vink. “Om te voorkomen dat die dimensie te weinig of zelfs géén aandacht krijgt, is – in samenwerking met het Centrum voor Levensvragen in Rotterdam - aan iedere PaTz groep een geestelijk verzorger verbonden. Die heeft overigens niet alleen waarde voor de patiëntenzorg, maar ook voor de gehele groep huisartsen en wijkverpleegkundigen. Geestelijk verzorgers zijn beschikbaar om stil te staan bij de vraag wat de ervaringen met palliatieve zorg doen met henzelf, met ‘de dokter en verpleegkundige als mens’. Is het te doen? Is het niet te zwaar? Dat zij deze zorg voor de zorgenden praktiseren is een extra waarde van hen.”

Behalve geestelijk verzorgers zijn ook alle vijf ziekenhuizen in de Rotterdamse regio bij een PaTz groep aangesloten. Dat begon met het Maasstad Ziekenhuis, maar strekte zich al snel uit naar de andere ziekenhuizen. “De meerwaarde is enorm”, weet Vink. “De eerste en tweede lijn hebben soms weinig kennis over elkaars werkvelden. Dat gaat rondom palliatieve zorg in deze PaTz groepen niet op; er ontstaat door de samenwerking als vanzelfsprekend veel begrip voor elkaars werkveld.” Daarnaast benoemt Vink ook een praktisch punt, vooral van waarde voor de uitwisseling van informatie: “Huisartsen en wijkverpleegkundigen kunnen niet bij de dossiers die in het ziekenhuis over hun patiënten zijn opgesteld. Als er iemand vanuit het ziekenhuis in je PaTz groep zit, heb je dat probleem niet. Zo komt transmuraal werken uitstekend van de grond.”

Samenwerking met multidisciplinaire overleggen rondom kwetsbare ouderen
‘De vleugels uitslaan’ naar de buitenwereld lijkt in het DNA van de Rotterdamse PaTz groepen te zijn ingebakken. De afgelopen jaren is er een intensieve samenwerking opgezet met de multidisciplinaire overleggen rondom kwetsbare ouderen. “Niet alle kwetsbare ouderen zijn natuurlijk ‘palliatief’ te noemen”, zegt Baar. “Er is echter wel een grote overlap. Vandaar dat enkele PaTz groepen beide overlegvormen – die over palliatieve patiënten enerzijds, die over kwetsbare ouderen anderzijds – hebben samengevoegd. Hiervoor wordt telkens de PaTz Portal gebruikt. Om ‘m geschikt te maken voor de doelgroep ‘kwetsbare ouderen’ moet die nog wel worden doorontwikkeld. Daarmee is de eigenaar van de Portal, Ranshuijsen BV, druk aan het werk, samen met de eerdergenoemde Frans Baar en Dokter Drenthe, een zorgplatform voor huisartsen in Drenthe.

Voor Netwerkcoördinator Vink is de samenwerking en ondersteuning van de 22 PaTz groepen in de Rotterdamse regio een vanzelfsprekendheid. “Het is evident dat we hiermee de zorg aan ongeneeslijk zieke mensen in onze regio verbeteren. Ook los van de patiëntenzorg heeft het grote waarde. PaTz groepen zijn een mooie ‘kapstok’ om nieuwe ontwikkelingen aan op te hangen. Stel je wilt onderdelen van het Kwaliteitskader Palliatieve Zorg implementeren. Dan kan dat relatief eenvoudig via het vehikel dat de PaTz groepen bieden. Daarnaast leveren de PaTz groepen ons, als Netwerk, informatie op. Bijvoorbeeld over scholingsbehoeften in de regio. Daarmee is het voor mij een onmisbare scchakel in de palliatieve zorgketen en de verbetering van de multidisciplinaire samenwerking."