Laatste levensfase

Overgang naar terminale zorg

In de laatste levensfase bestaat palliatieve zorg uit terminale zorg. Deze term wordt gebruikt als de levensverwachting medisch gezien ongeveer drie maanden is. De terminale zorg richt zich op het zo goed mogelijk laten verlopen van jouw laatste levensfase.

Sterven betekent het leven loslaten. Alles achterlaten wat je lief is. Iedereen begrijpt dat dit moeilijk is. Praten met mensen die vertrouwd zijn geeft steun. Ook gesprekken met een geestelijk verzorger helpen mensen in deze fase. Verder zijn ook in deze fase van de palliatieve zorg opgeleide vrijwilligers beschikbaar. Zij ondersteunen jou en je mantelzorger(s) of zorgen voor tijdelijke ontlasting door bijvoorbeeld praktische hulp, aandacht of door te waken.

De zorgprofessional bespreekt met jou en/of je naaste wat belangrijk is bij de afronding van het leven.

Denk bijvoorbeeld aan:

• Gewenste plaats van zorg en sterven
• Wensen en behoeften op fysiek, psychisch, sociaal en spiritueel gebied;
• Wat voor jou goed afscheid nemen is en hoe je afscheid eruit ziet;
• Welke (culturele) waarden en voor jou belangrijk zijn in deze fase;
• Wensen en behoeften bij het stervensproces, betrokkenheid en ondersteuning van naaste en de praktische zaken vlak voor en na het overlijden.

De stervensfase

De stervensfase omvat de laatste dagen (tot zeven dagen) van het leven. In de stervensfase vinden lichamelijke en geestelijke veranderingen plaats die wijzen op het dichterbij komende sterven. Niet alle veranderingen zien we bij iedere stervende. Ook de volgorde waarin ze verschijnen verschilt.

Herkennen stervensfase

Aanwijzingen voor het herkennen van de stervensfase zijn:

• Je hebt minder zin in eten en drinken;
• Je ademhaling wordt onregelmatig;
• Je trekt je terug uit het leven en slaapt steeds meer;
• Je komt (bijna) niet meer uit bed;
• Je vertelt dingen die je kwijt wil nu het nog kan.

Ieder sterfbed heeft een eigen tempo. Soms lijkt de geest klaar, maar is het lichaam nog niet zo ver. Soms is het andersom.

Zorg na overlijden

Na het overlijden krijgen je nabestaanden rustig de tijd om afscheid te nemen. De huisarts stelt de dood officieel vast en vult de overlijdenspapieren in. Die papieren zijn nodig voor het aanvragen van een ‘Akte van overlijden’ bij de gemeente; dit hebben de nabestaanden nodig om allerlei zaken te regelen.

Een uitvaartverzorger verleent de laatste zorg zoals jij dat hebt aan gegeven. Dit kan ter plekke of in een uitvaartcentrum. In beide gevallen mogen je nabestaanden, als ze dat willen, deze laatste zorg zelf geven. Dat kan met ondersteuning van een zorgprofessional of uitvaartverzorger. Hulpmiddelen zoals een pacemaker of ICD verwijdert de uitvaartverzorger.