Proactieve zorgplanning in de palliatieve zorg: Hoe Odion de toekomst van zorg vormgeeft
Proactieve zorgplanning in de palliatieve zorg: Hoe Odion de toekomst van zorg vormgeeft
In de wereld van de zorg is het een onderwerp waar vaak omheen wordt gedraaid: palliatieve zorg. Het gesprek over het einde van het leven en de wensen van cliënten wordt vaak uitgesteld totdat het moment echt daar is. Maar bij Odion, een zorgorganisatie die zich richt op mensen met een verstandelijke-/ lichamelijke beperking en/of NAH, is het doel duidelijk: palliatieve zorg mag niet iets zijn waar pas over wordt gesproken wanneer het al te laat is. Het is wenselijk dat dit eerder, proactief en laagdrempelig gebeurt. Dit interview met Caro Hulst en Janneke Woud, biedt een kijkje in hoe Odion proactieve zorgplanning introduceert binnen de organisatie.
Het belang van proactieve zorgplanning
Palliatieve zorg wordt vaak geassocieerd met moeilijke gesprekken over het naderende einde. Het is een onderwerp dat mensen niet graag aangaan, zowel in de zorg als in het persoonlijke leven. Toch blijkt uit de ervaring van Caro Hulst, coördinator palliatieve zorg bij Odion, dat vroegtijdige zorgplanning niet alleen belangrijk is, maar ook veel minder beladen kan zijn dan gedacht.
“Palliatieve zorg is zoveel meer dan alleen de laatste fase van het leven. Het gaat ook om het bespreken van de kwaliteit van leven en het zorgplan dat daarbij past”, vertelt Caro. “We willen er zeker van zijn dat onze cliënten niet alleen hun wensen voor medische behandeling kunnen uiten, maar ook wat ze willen op het gebied van bijvoorbeeld wonen, wie ze willen zien, of wat ze nog willen doen."
In dit kader heeft Odion het initiatief genomen om proactieve zorgplanning in te zetten binnen de organisatie, en dit project heeft al flinke stappen gezet. “We zijn gestart met vier locaties, waar we teams trainen in proactieve zorgplanning”, zegt Caro. “We bieden niet alleen de theoretische kennis over palliatieve zorg, maar oefenen ook met gespreksvoering, zodat medewerkers goed voorbereid zijn om deze gesprekken te voeren.”
Een nieuwe benadering van gespreksvoering
Eén van de belangrijkste uitdagingen bij het implementeren van proactieve zorgplanning is het voeren van gesprekken over de wensen van cliënten. Veel zorgprofessionals ervaren deze gesprekken als moeilijk en voelen zich ongemakkelijk wanneer ze over het einde van het leven moeten praten. Dit is zeker het geval in een samenleving waar het onderwerp vaak taboe is. Caro en haar collega’s hebben gemerkt dat deze gesprekken veel gemakkelijker verlopen als ze eerst beginnen bij de zorgmedewerkers zelf.
“Het is belangrijk om niet alleen met de cliënt, maar ook met het zorgteam te praten. Wat vinden zij van dit onderwerp? Hebben zij er wel eens over nagedacht?” vertelt Caro. Door gesprekskaarten en andere laagdrempelige hulpmiddelen te gebruiken, kunnen medewerkers in een veilige omgeving oefenen met het voeren van deze gesprekken, eerst met collega’s en later met hun eigen netwerk. Dit helpt om de drempel te verlagen en maakt het gesprek met cliënten gemakkelijker.
Janneke Woud, kwaliteitsverpleegkundige bij Odion, merkt dat medewerkers na het oefenen vaak tot de conclusie komen dat de gesprekken niet zo moeilijk zijn als ze aanvankelijk dachten. “In het begin was er veel terughoudendheid, maar in de praktijk bleek door gebruik te maken van dagelijkse gebeurtenissen, gerelateerd aan het onderwerp, het gesprek veel natuurlijker verliep dan verwacht.”
De kracht van samenwerking
De aanpak van Odion is niet alleen gebaseerd op het trainen van zorgmedewerkers in gespreksvoering. Het draait vooral om samenwerking binnen de organisatie tussen het palliatieve team, dat bestaat uit onder andere Caro, Janneke, Meike en Fleur (gedragsdeskundigen) en de zorgteams die gezamenlijk kijken naar de specifieke behoeften van elke cliënt.
“De kracht van deze samenwerking is dat we verschillende deskundigheden combineren. Iedereen heeft zijn eigen expertise, en we ondersteunen daar waar nodig”, legt Caro uit. Daarnaast wordt er regelmatig samengewerkt met externe partners, zoals specialistische thuiszorgteams, paramedici, huisartsen, geestelijk verzorgers of andere professionals, om een holistische benadering van de zorg te waarborgen.
De uitdagingen van proactieve zorgplanning
Hoewel het project rond proactieve zorgplanning veel positieve reacties oproept, is de implementatie niet zonder uitdagingen. Idealiter zou proactieve zorgplanning en palliatieve zorg veel eerder in het zorgproces mogen worden besproken.
De uitdaging is dat we vaak pas ingeschakeld worden wanneer de situatie al ernstig is. We willen echter dat het palliatief team vroegtijdig betrokken wordt als een client in de palliatieve fase komt. We bespreken dan samen met de cliënt en betrokkenen de specifieke wensen en behoeften. Afspraken worden binnen het zorgplan vastgelegd en kunnen te allen tijde naar behoefte worden gewijzigd.
Het palliatieve team is nu actief bezig om bekendheid binnen de organisatie te verkrijgen door naar de locaties toe te gaan en informatieve gesprekken te voeren over proactieve zorgplanning en palliatieve zorg. Tijdens dit gesprek komt ook aan de orde waar het palliatieve team bij kan ondersteunen.
De toekomst van palliatieve zorg
De toekomst van palliatieve zorg binnen Odion ziet er veelbelovend uit. Caro en Janneke zijn optimistisch, hoewel ze beseffen dat het een lang proces is. De zorgcultuur gaat geleidelijk veranderen en proactieve zorgplanning mag steeds meer ingebed raken in de dagelijkse praktijk. “We hopen dat we in de toekomst een cultuur creëren waarin het gesprek over de laatste levensfase ‘normaal’ is”, zegt Caro. “Het is een langzaam proces, maar door gesprekken te voeren, kennis te delen en bewustwording te creëren, zullen we uiteindelijk de zorg kunnen bieden die ook in die fase écht bij de cliënt past.” Het is een proces van bewustwording, training en samenwerking.
Het via ZonMw en ZONH gesubsidieerde project, dat afgelopen jaar (2024) is ingezet binnen Odion, heeft ervoor gezorgd dat het onderwerp proactieve zorgplanning en palliatieve zorg opnieuw en definitief onder de aandacht zijn gekomen.
Wij bedanken ZONH voor de fijne samenwerking en ondersteuning tijdens de projectfase.
Voor meer informatie over de diensten van Odion, bezoek www.odion.nl of neem contact op via:
Tel: 0299 - 412 812 of Email: info@odion.nl
Bij Odion ondersteunen we bijna 1800 kinderen en volwassenen met een beperking om iedere dag zo fijn mogelijk te maken. Thuis of buitenshuis, op het werk of in de vrije tijd; op een manier die past bij jou en jouw ontwikkeling.