Laatste levensfase

Overgang naar terminale zorg

In de laatste weken van het leven bestaat palliatieve zorg uit terminale zorg. Deze term wordt gebruikt als de levensverwachting ingeschat wordt op maximaal drie maanden. De nadruk van deze zorg ligt op waardig leven en waardig sterven. 

Sterven betekent het leven loslaten. Achterlaten van dat wat je lief is. Iedereen begrijpt dat dit moeilijk is. Praten met mensen die vertrouwd zijn geeft steun. Ook gesprekken met bijv. een geestelijk verzorger kan in deze fase prettig zijn. Verder zijn er in deze fase in palliatieve zorg opgeleide vrijwilligers beschikbaar. Zij ondersteunen jou en naasten met mantelzorger taken of zorgen voor tijdelijke ontlasting door bijvoorbeeld praktische hulp, aandacht of door te waken.

De zorgprofessional bespreekt met jou en/of je naaste wat belangrijk is bij de afronding van het leven. Ook kunnen de zorgprofessionals informatie geven over het mogelijke verloop van deze laatste maanden van het leven, het sterven en de periode daarna.

Denk bijvoorbeeld aan:

• Gewenste plaats van zorg en sterven;
• Wensen en behoeften op lichamelijk, psychisch, sociaal en spiritueel gebied;
• Wat voor jou goed afscheid nemen en uitvoeren van rituelen inhoudt;
• Wensen en behoeften bij het stervensproces, betrokkenheid en ondersteuning van naaste en de praktische zaken vlak voor en na het overlijden.

De stervensfase

De stervensfase omvat de laatste dagen van het leven. In de stervensfase vinden lichamelijke en geestelijke veranderingen plaats die wijzen op het naderend sterven. Niet alle veranderingen zien we bij iedere stervende. Ook de volgorde waarin ze verschijnen verschilt.

Markeren stervensfase

Aanwijzingen voor het markeren van de stervensfase zijn:

• Je hebt een verminderde behoefte aan eten en drinken;
• Je ademhaling wordt onregelmatig;
• Je trekt je terug uit het leven, steeds meer tijd breng je slapend door;
• Je komt (bijna) niet meer uit bed;
• Je vertelt nog dingen die je kwijt wilt nu het nog kan.

Ieder sterfbed heeft een eigen tempo. Soms lijkt de geest klaar, maar is het lichaam nog niet zo ver. Soms is het andersom.

Zorg na overlijden

Na het overlijden krijgen je nabestaanden de tijd om afscheid te nemen. De huisarts stelt de dood officieel vast en vult de overlijdenspapieren in. Die papieren zijn nodig voor het aanvragen van een ‘Akte van overlijden’ bij de gemeente; dit hebben de nabestaanden nodig om allerlei zaken te regelen.

Een uitvaartverzorger verleent de laatste zorg zoals jij dat hebt aan gegeven. Dit kan ter plekke of in een uitvaartcentrum. In beide gevallen mogen je nabestaanden, als ze dat willen, deze laatste zorg zelf geven. Dat kan met ondersteuning van een zorgprofessional of uitvaartverzorger. Hulpmiddelen zoals een pacemaker of ICD verwijdert de uitvaartverzorger.