Proactieve zorgplanning in de eerste lijn voor de kwetsbare oudere patiënt en diens naasten
Achtergrond
Wanneer zorgverleners op de hoogte zijn van voorkeuren voor zorg rond het levenseinde van oudere patiënten, kunnen ze naar deze kennis handelen. Proactieve zorgplanning (ook wel advance care planning (ACP) genoemd) is een hulpmiddel om te zorgen dat zorg aansluit bij de wensen en behoeften van de patiënt en diens naasten. Dit project bouwt voort op ervaringen met ACP in West Friesland waar verpleegkundigen en eerstverantwoordelijk verzorgenden van woonzorgcentra een eerste gesprek hebben met de bewoner (als opmaat voor ACP met de huisarts).
Voortgang van het project
Dit project is inmiddels afgerond.
Producten
In dit project zijn de volgende materialen ontwikkeld:
- Handreiking met werkbeschrijivngen, hulpmiddelen, toelichting, en achtergronden); ge-update versie (2024)
- Behandelwensenformulier
- Brief voor patiënten (zie ook de herziene brief van Glaudemans & Torensma hieronder)
- Voorbereidende vragen voor patiënten (zie ook de herziene brief van Glaudemans & Torensma hieronder)
- Poster voor de wachtkamer, versie 1 en versie 2 (zie ook de herziene poster van Glaudemans & Torensma hieronder)
- Factsheet ‘ACP en Diversiteit’ (auteurs: M. Torensma & J.L. Suurmond)
- Mogelijke aanknopingspunten bij onderwijs over ACP
Jolien Glaudemans (huisarts en promovendus) en Marieke Torensma (promovendus) hebben de ontwikkelde training en een aantal hulpmiddelen geevalueerd middels interviews. Hier leest u hun verslag. Zij hebben daarnaast op basis van de interviews de poster en de brief die aan ouderen en naasten (die kan worden meegegeven ter voorbereiding op het ACP gesprek) aangepast.
Wilt u meer weten over mogelijkheden van ondersteuning bij implementatie van deze handreiking, neem dan contact op met een adviseur ouderen van de ROS in uw regio.
Training
Sinds het najaar van 2024 is er ook een training beschikbaar! De training bestaat uit een draaiboek voor docenten, een PowerPointpresentatie en een docentenprofiel (benodigde kennis en vaardigheden; bijlage 1 van het draaiboek). De training richt zich geheel op het voeren van proactieve zorgplanningsgesprekken. In deze training wordt aandacht gegeven aan twee belangrijke aspecten. Ten eerste wordt er getraind in gespreksvoering door te oefenen met PZP gesprekken. Daarnaast is er aandacht voor de implementatie; hoe organiseer je PZP gesprekken in de eerste lijn en hoe werk je samen?
- Draaiboek voor docenten
- Powerpoint trainingssessie 1 (basiskennis PZP, doelgroep, gespreksvoering, samenwerking, organisatie)
- Powerpoint trainingssessie 2 (zelfkennis, culturele verschillen, ervaringen uitwisselen)
Video
Sinds het najaar van 2021 zijn twee video's beschikbaar op Palliaweb waarin huisartsen en praktijkondersteuners vertellen over hun ervaringen met ACP. Deze video's zijn opgenomen in Amsterdam (12 minuten, een huisarts aan het woord) en Loosdrecht (17 minuten, huisartsen en POH's aan het woord). Je kunt deze video's gebruiken als je zelf ACP wilt implementeren of als je onderwijs geeft over ACP. Ze zijn onderdeel van een informatiepagina op Palliaweb waar diverse hulpmiddelen voor ACP bij elkaar zijn geplaatst.
Publicaties en presentaties
- Advance care planning in Dutch primary care: a pre/post-implementation study. Annicka van der Plas, Jolien Glaudemans, Bregje Onwuteaka-Philipsen. BMJ Support Palliat Care, 2021. doi: 10.1136/bmjspcare-2020-002762. Hier vind u een nederlandstalige samenvatting.
- The patient’s relationship with the General Practitioner before and after Advance Care Planning: pre/post-implementation study. Annicka G. M. van der Plas, Julia E. A. P. Schellekens, Jolien J. Glaudemans, Bregje D. Onwuteaka‑Philipsen. BMC Geriatrics, 2022. doi:10.1186/s12877-022-03256-4. Hier vind u een nederlandstalige samenvatting.
- Over een deel van de voormeting is een publicatie verschenen in het Tijdschrift voor Ouderengeneeskunde.
- Bekijk hier een presentatie van twee minuten over de producten (opgenomen tijdens de kennismarkt van Propallia, 3 juni 2021)
Samenwerkingspartners
VUmc
- B.D. Onwuteaka-Philipsen- Hoogleraar levenseindeonderzoek
- A. van der Plas- postdoctoraal onderzoeker
IKNL
M. Klinkenberg - Senior adviseur palliatieve zorg
Ouderenpanel West Friesland
W.J. Schuijlenburg - Voorzitter Ouderenpanel WF
ZONH
P. Appeldoorn - coördinator van de netwerken Palliatieve Zorg in de Kop van Noord-Holland, West-Friesland, Noord-Kennemerland en Zaanstreek-Waterland
R. van Beest - kaderarts palliatieve zorg
Zorgbalans
D. van den Berg - programmamanager behandeling
AMC
D. Willems - Hoogleraar medische ethiek
Financiële ondersteuning
Dit project wordt mogelijk gemaakt door ZonMw en maakt deel uit van het programma Palliantie. Meer dan zorg.
