Doelstellingen

De ontwikkeling en implementatie van CURA heeft tot doel de morele veerkracht en morele competenties van zorgverleners te versterken en de morele stress te verminderen. Het doel van CURA is dat het bijdraagt aan betere kwaliteit van zorg, omdat zorgverleners op een gestructureerde wijze kunnen reflecteren op moreel lastige situaties, en tot weloverwogen acties kunnen komen. Tevens bevordert CURA de morele competenties en morele veerkracht van zorgverleners. Zo kunnen zij beter omgaan met de morele stress die ze kunnen ervaren in hun werk.

Waarom dit project?

Als zorgverlener in de palliatieve zorg heb je regelmatig te maken met situaties waarin je twijfelt over wat het juiste is om te doen. Of je verschilt hierover van mening met elkaar, je patiënt of een naaste. Deze situaties kunnen ‘morele stress’ veroorzaken: emotionele belasting die je ervaart als je het gevoel hebt dat er geen goede zorg wordt verleend. Morele stress draagt bij aan de hoge belasting die je als zorgverlener in je werk kunt ervaren. Om je te ondersteunen bij deze lastige situaties hebben we, samen met experts uit de praktijk en onderwijs, een instrument ontwikkeld: CURA. CURA helpt je om gestructureerd stil te staan bij twijfels rondom ‘goede zorg’.

CURA is een instrument om gestructureerd stil te staan bij je twijfels rondom ‘goede zorg’. 'CURA' staat voor Concentreren, Uitstellen, Reflecteren en Actie. Het helpt je o.a. in de omgang met wat een 'lastige situatie' of 'moreel dilemma' met je doet, met je te verplaatsen in andere betrokkenen en zo je blik op de situatie te verbreden, en met hoe je met de situatie kunt omgaan. CURA is zowel individueel als in klein groepsverband te gebruiken. Het kost zo'n 30 - 45 minuten om met CURA een casus te doorlopen.

CURA is speciaal ontwikkeld voor verpleegkundigen en verzorgenden in de palliatieve zorg. In de praktijk blijkt CURA echter ook door andere beroepsgroepen graag te worden gebruikt, zoals verpleegkundig specialisten, artsen en geestelijk verzorgers. Ook is CURA geschikt om in onderwijs te gebruiken op alle niveaus (MBO, HBO, WO, VVO). Er zijn reeds verschillende onderwijsorganisaties die CURA hebben ingebed in hun curriculum.

Resultaten

• De CURA Handhout geeft een korte beschrijving van CURA en hoe je CURA kunt gebruiken.
• De CURA Handleiding helpt je om CURA zo goed mogelijk te gebruiken. Lees deze daarom goed door voordat je CURA (voor het eerst) gaat gebruiken. Het is een aanvulling op het CURA-stappenplan.
• E-book CURA: verdieping en toepassing. Dit e-book geeft meer informatie over CURA en hoe je het instrument kan toepassen in onderwijs en praktijk.
• De Factsheet Effectiviteit CURA: Lees wat het effect is van CURA op de morele veerkracht en morele competenties van zorgverleners.
• De implementatietool biedt tips hoe je CURA succesvol kan implementeren in jouw organisatie.
• Het O-CURA inspiratiemagazine biedt inspiratie hoe je CURA kan inzetten in onderwijs.

Onze haalbaarheidstudie toonde dat zorgverleners en studenten CURA eenvoudig en toegankelijk in gebruik vinden. CURA bevordert vaardigheden zoals je verplaatsen in anderen, en het goed kunnen omgaan met ‘morele stress’. Het blijkt echter ook dat het niet altijd makkelijk is om tijd vrij te maken voor CURA.

In 2020 zijn we gestart met een landelijke implementatiestudie. CURA is in tien verschillende organisaties door heel Nederland geïmplementeerd. Binnen deze organisaties zijn ‘CURA-ambassadeurs’ opgeleid. Zij werden toegerust om CURA-bijeenkomsten binnen hun organisatie of afdeling te initiëren, organiseren en te begeleiden. Ook spelen zij een belangrijke rol in de implementatie van CURA binnen hun organisatie of afdeling. De ontwikkeling van de training tot ‘CURA-ambassadeur’ maakt deel uit van dit vervolgonderzoek.

Tijdens de implementatiestudie hebben we ook onderzocht wat het effect is als je CURA langdurig gebruikt. We hebben onderzocht in hoeverre de morele veerkracht en morele competenties van zorgverleners zijn gestegen. Uit onze effectiviteitsstudie blijkt tevens dat het gebruik van CURA is geassocieerd met betere morele competenties en meer morele veerkracht van zorgverleners. De implementatiestudie toont wat nodig is om CURA structureel te borgen in diverse contexten van de palliatieve zorg.

Publicaties

Nederlandstalige publicaties

• Publicatie in TGG: Ethiekondersteuning met CURA. Aanvaardbaarheid en haalbaarheid onder medisch behandelaren in de ouderengeneeskunde en palliatieve geneeskunde
• Publicatie in TvGG getiteld ‘Gezamenlijke reflectie over ethische twijfel met CURA: een laagdrempelig instrument voor moreel beraad’
• Publicatie in Podium voor Bio-ethiek: CURA. Een instrument om de morele veerkracht van zorgverleners te ondersteunen
• Publicatie in Pallium over ‘zorg voor de zorgenden’ en het belang van samenwerking in onderzoek: Pallium Van Schaik et al 2019
• Publicatie in NTvG over het gebruik van CURA in een PaTz-groep: Metselaar et al 2020 moreel beraad bij complexe euthanasieverzoeken

Engelstalige publicaties

• Proefschrift Malene van Schaik over de ontwikkeling, evaluatie en implementatie van CURA: CURA: Developing, evaluating and implementing a new clinical ethics support instrument in palliative care
• Publicatie over de effectiviteit van CURA: Effectiveness of CURA: Healthcare professionals’ moral resilience and moral competences - Malene van Schaik, H. Roeline RW Pasman, Guy AM Widdershoven, Janine De Snoo-Trimp, Suzanne Metselaar, 2024
• Publicatie over de ontwikkeling en evaluatie van de training voor CURA ambassadeurs: Training nurses to facilitate and implement CURA in palliative care institutions: development and evaluation of a blended learning program | BMC Palliative Care
• Publicatie over de participatieve ontwikkeling van CURA: Participatory Development of CURA, a clinical ethics support instrument for palliative care
• Publicatie over de methjodiek CURA: CURA: A clinical ethics support instrument for caregivers in palliative care
• Publicatie over de haalbaarheid en eerste ervaren effecten van CURA: CURA—An Ethics Support Instrument for Nurses in Palliative Care. Feasibility and First Perceived Outcomes 

Nieuws over het project

• Volg onze LinkedIn pagina voor het laatste nieuws over CURA.
• In 2025 ontwikkelen we een ‘train-de-trainer’ programma, waarbij we CURA-ambassadeurs opleiden tot trainer. Deze trainers kunnen vervolgens in hun eigen organisatie nieuwe CURA-ambassadeurs opleiden.
• Op 22 maart 2024 is Malene van Schaik gepromoveerd op haar onderzoek naar CURA. Haar proefschrift vindt je hier.
• Projectleider Suzanne Metselaar is geinterviewd door tijdschrift De Verpleegkundig Specialist over CURA en het belang van morele twijfel. Lees het interview hier.
• CURA wordt genoemd als een van de interventies gericht op het behoud van Evenwichtige Zorgverleners. Lees hier over de kennissynthese in opdracht van ZonMW.
• Tijdens het congres Zelf of Samen Redzaam (Amsterdam Center on Ageing & Ageing & Later Life, Amsterdam UMC) op 17 april 2019 heeft Malene van Schaik de 2e prijs van de Codde en Van Beresteyn Gerontologieprijs in ontvangst mogen nemen voor CURA! De commissie prees het nut en de relevantie van CURA voor ouderenzorg. 
• Vanuit de netwerken palliatieve zorg Amstelland & Meerlanden en Midden-& Zuid-Kennemerland is een interview met CURA ambassadeur Nikki Chan-Ngai  verschenen. Lees het interview hier.
• e-book O2Pz: CURA wordt genoemd als een van de praktische tools om palliatieve zorg in onderwijs te optimaliseren.

Projectgroep

• S. Metselaar - Senior-onderzoeker, medisch ethicus, Ethiek, Recht en Humaniora
• M.V. van Schaik – postdoc onderzoeker, Ethiek, Recht en Humaniora
• H.R.W. Pasman – UHD, Senior-onderzoeker, Sociale Geneeskunde
• F. Godrie – junior onderzoeker, Ethiek, Recht en Humaniora

Financiële ondersteuning

Diverse projecten rond CURA werden mogelijk gemaakt door ZonMw en maakten deel uit van het programma Palliantie. Meer dan zorg.