Samenwerking geestelijk verzorgers en POH-GGZ bij zingevingsvragen

Afgelopen twee jaar onderzochten geestelijk verzorgers samen met praktijkondersteuners ggz van huisartsenpraktijken in Utrecht en omgeving hoe ze de zorg voor zingeving in Utrecht en omgeving kunnen verbeteren.

Ook onderzochten ze wat beide beroepsgroepen van elkaar kunnen leren. “Zingeving is in veel huisartsenpraktijken een onderbelicht terrein,” vertelt hoogleraar Geestelijke Verzorging Gaby Jacobs van de Universiteit voor Humanistiek. Ze is projectleider van het door ZonMw gesubsidieerde actieonderzoek SamenZin, dat in juni 2020 startte in Utrecht Stad en de regio Zuidoost-Utrecht.

In de beroepsopleidingen van praktijkondersteuners ggz wordt nog weinig aandacht besteed aan zingeving. Jacobs: “Terwijl de psychische klachten van hun cliënten vaak samenhangen met levensvragen. Iemand met een burn-out of een depressie herkent zich niet altijd in die diagnose en kan ook worstelen met levensvragen als ‘Wat beteken ik nog voor anderen?’ ‘Hoe ga ik om met verlies en rouw?’ Die vragen komen meestal pas boven als professionals voldoende tijd kunnen nemen om te luisteren en ook woorden kunnen geven aan wat iemand als levensvragen ervaart.” Geestelijk verzorgers lijken daarvoor beter toegerust dan praktijkondersteuners in de huisartsenpraktijk. Ze hebben vaak twee keer zoveel tijd voor gesprekken en zijn geschoold in het herkennen en verwoorden van existentiële vragen. Ook zijn ze minder geneigd om direct naar oplossingen te zoeken.

Ilse Frank is geestelijk verzorger bij WoonZorgcentra Haaglanden en coördinator bij het Centrum voor Levensvragen Zuidoost-Utrecht. “Praktijkondersteuners zijn vaak doortastender dan geestelijk verzorgers. Ik heb van hen geleerd hoe je gesprekken goed af kunt ronden binnen een beperkte tijd.” Ook het inzetten van psycho-educatie door praktijkondersteuners zette haar aan het denken. “Uitleg geven over verschillende fases van rouw bijvoorbeeld, kan heel steunend zijn, ook in onze praktijk.” Jacobs: “Modellen kunnen behulpzaam zijn, maar om het persoonlijke verhaal te horen, moet je ze ook weer los durven te laten. In dat opzicht kunnen praktijkondersteuners ggz juist weer iets leren van geestelijk verzorgers. Die zijn beter getraind in doorvragen: ‘Herken je hier iets in, hoe heb jij dit ervaren?’”

Bouwstenen
De lessen die in de leergemeenschappen werden verzorgd, leverden meer dan 20 bouwstenen op om zingeving te herkennen en te bespreken. Vier daarvan zijn omgezet in een lesmodule Zingeving. Die is op 25 maart en 8 april voor het eerst als tweedaagse nascholing aan praktijkondersteuners gegeven. Ook zijn gesprekken gaande met hun beroepsopleidingen, om de module in de initiële opleidingen op te nemen. De lesmodule komt, naar verwachting ná eind mei, beschikbaar op de website van de Universiteit voor Humanistiek. In juni is er een afsluitende studiemiddag over de opgedane ervaringen voor praktijkondersteuners, geestelijk verzorgers en andere belangstellenden  die in zorg en welzijn werkzaam zijn.

Toolbox
Frank: “We ontwikkelen ook een toolbox om de zorg voor zingeving samen met cliënten te evalueren. Met behulp van korte vragenlijstjes, beeldende kaartjes en een spirituele landschapskaart. Tijdens dit project ontdekten we dat evalueren er vaak bij inschiet. We hopen dat de toolbox ons helpt om de kwaliteit van onze zorg voor zingeving verder te verbeteren.”

Kom naar de studiemiddag!
Wil u zich verder ontwikkelen op het gebied van zingeving? En daarin samenwerken met andere professionals in de eerstelijns zorg- en hulpverlening? Op 10 juni organiseert actieonderzoek SamenZin een studiemiddag. De bijeenkomst is gratis toegankelijk voor iedereen die belangstelling heeft voor zorg voor zingeving! Er zijn verschillende workshops en u ontvangt een toolbox met instrumenten die helpen om uw zorg voor zingeving te evalueren. Lees meer over de afsluitende studiemiddag.

Bron: ZonMW