PaTz: Samen werken aan betere palliatieve zorg thuis

In 2010 startte Bart Schweitzer met vier huisartspraktijken en een aantal wijkverpleegkundigen de eerste PaTz-groep in Amsterdam. In 2022 zijn er inmiddels 239 PaTz-groepen in Nederland, met zo’n 1500 huisartsen en ongeveer 1000 wijkverpleegkundigen. In onze regio is verpleegkundige Ria Anda betrokken bij drie PaTz-groepen.

Huisartsen, (wijk)verpleegkundigen en een inhoudelijk deskundige palliatieve zorg vormen met elkaar een PaTz-groep. Samen brengen ze vroegtijdig cliënten in beeld en anticiperen zij op de zorgbehoefte. Daarbij is ook aandacht voor de rol en begeleiding van naasten. Zowel in de praktijk als uit onderzoek van het Expertise Centrum Palliatieve zorg van de VUmc blijkt dat door deelname aan een PaTz-groep de palliatieve zorg thuis verbetert.

Ria Anda, verpleegkundige palliatieve zorg en oncologie bij Santé Partners Nieuwegein, is betrokken bij drie PaTz-groepen. ‘De groepsgrootte van deze PaTz groepen varieert van twaalf tot vierentwintig deelnemers,’ vertelt ze. ‘Ook de inhoud is verschillend. Bij de ene groep worden zoveel mogelijk casussen besproken en bij een andere besteden we meer aandacht aan het bespreken van thema’s: een onderwerp waar we meer over willen weten.’

Bij het bespreken van een casus worden de verschillende aspecten van de palliatieve zorg besproken. ‘Er is aandacht voor de lichamelijke klachten, de sociale, psychologische en de existentiële aspecten en naasten. Ook komt zorg en begeleiding in de stervensfase aan de orde.’

Verschillende perspectieven
Aan veel PaTz-groepen nemen ook andere zorgprofessionals deel, bijvoorbeeld een geestelijk verzorger, een apotheker of iemand van de vrijwilligersorganisatie zijn. Anda: ‘Door de diversiteit in de groep, benader je een vraagstuk vanuit verschillende perspectieven.’ Voor een themabespreking wordt soms een externe deskundige gevraagd mee te denken.

Iedere huisarts en wijkverpleegkundige wordt geacht palliatieve zorg te bieden. Maar dat kan zeer complex zijn. Daarom is het fijn dat huisartsen en wijkverpleegkundigen via de PaTz-groep laagdrempelig een specialist kunnen raadplegen en inzetten. Anda. ‘De rol van de consulent palliatieve zorg is belangrijk. Deze consulent voegt specialistische kennis over en eigen ervaring toe aan die van de deelnemers: de generalistisch opgeleide huisarts en wijkverpleegkundige.’

Casus
Bij een cliënt met ernstig hartfalen observeerde de wijkverpleegkundige dat het traplopen heel vermoeiend werd. En de cliënt ging niet meer rusten ‘s middags. Zij stelde voor om een hoog-laag bed in de huiskamer te plaatsen. Dan kon meneer toch rusten en ook bij zijn vrouw en eventueel bezoek zijn. Maar hij wilde hier niets van weten: ‘Als ik eenmaal hier ga liggen, sta ik nooit meer op.’

De wijkverpleegkundige bracht de casus in bij haar PaTz-groep. Hierin werd gesuggereerd dat het niet willen van een hoog-laag bed in de kamer mogelijk te maken had met het nog niet onder ogen kunnen zien van de vermindering van zijn conditie. De geestelijk verzorger stelde voor eens langs te gaan. Dit werd besproken en meneer stemde toe.

Na een aantal gesprekken kwam naar voren dat hij bang was dood te gaan. Hij dacht dat hij dat hij ‘niet goed geleefd had’ en dus naar de hel zou gaan. Deze angst kwam voort uit zijn jeugd: zijn ouders hadden hem als kind bestraft met de dreiging dat als hij niet goed luisterde en niet goed zijn best zou doen hij later in de hel zou eindigen. In de gesprekken met de geestelijk verzorger kon hij zijn angsten uiten. De geestelijk verzorger kon hem geruststellen en gaf hem de ziekenzalving. Hierna ontstond meer rust en balans.

Meneer accepteerde het hoog-laag bed in zijn woonkamer. Hij heeft zo de laatste week van zijn leven nog kunnen genieten van het gezelschap van zijn vrouw en bezoek van kinderen en kleinkinderen. In dit bed, in bijzijn van zijn vrouw en kinderen, is hij rustig overleden.

Meer weten? Kijk op www.patz.nu

Auteur: José Maas voor PaTz