Ons vertrouwen in Marieke was onverwoestbaar
Euthanasie verlenen is moeilijker in coronatijd, want dat vereist intensief contact tussen arts en patiënt. Margot Lee (70) overleed begin april toch op het door haarzelf gekozen moment.
Huisarts Marieke Ausems was al ver met de voorbereiding van de euthanasie toen ze zelf begon te hoesten. Ze besloot haar patiënt, de 70-jarige Margot Lee, uit voorzorg een paar dagen niet te bezoeken. Om haar niet ongerust te maken, vertelde Ausems Margot Lee dat ze druk was met de oprichting van een hospice. In werkelijkheid liet ze zich uit voorzorg testen op Covid-19. "Ik was niet bang om zelf ziek te worden, maar wel ongerust over de gevolgen."
Want had Ausems de euthanasie van Margot op vrijdag 3 april zelf kunnen doen als ze positief getest was? Desnoods had ze het in een beschermend pak willen doen, als de familie dat goed had gevonden. Ook stond een collega stand-by. Maar gelukkig bleek ze geen corona te hebben. Margot's echtgenoot Neil was daar erg opgelucht over, zegt hij: "Margot had oneindig veel vertrouwen in Marieke, dus gelukkig hoefde zij het niet op het laatste moment uit haar handen te laten vallen.
Euthanasie verlenen of krijgen is lastiger sinds de coronauitbraak. Artsen mogen patiënten nog steeds helpen, mits ze zich houden aan de RIVM-richtlijnen rond hygiëne en afstand en waar nodig beschermingsmiddelen gebruiken.
Spil van de familie
Margot, geboren in Indonesië, trouwde in de jaren zeventig met Neil, van Britse komaf. Ze kregen drie zoons. Al ver voor de coronacrisis had Margot besloten dat ze euthanasie wilde als haar ziekte, een agressieve vorm van longkanker, zou verergeren. Dat paste bij haar karakter, zegt haar echtgenoot. "Margot had heel goede hersens en was doodsbang dat ze de controle zou verliezen.” Met huisarts Marieke Ausems besprak Margot Lee haar wens al snel na de diagnose in augustus 2018. Ze was de spil in haar familie en wilde volgens Ausems geen ontluistering. "Ze zei al snel: ik ga niet tot het gaatje. Ze wilde ook in de laatste fase de regie behouden.”
In maart 2019 komt de kanker bij Margot uitgezaaid terug. Een reeks nieuwe bestralingen en chemo’s heeft te weinig effect, de verwachting is dat ze dat jaar de Kerst niet zal halen. Dat gebeurt wel. Zelfs haar zeventigste verjaardag en de geboorte van haar nieuwste kleinkind, begin maart, maakt ze nog mee. Huisarts Ausems weet te regelen dat Margot met Stichting Ambulancewens een dag na de geboorte naar het ziekenhuis kan om het jongetje nog te zien en vast te houden. "Het was een beetje magisch”, zegt haar man Neil. "Twee dagen later was zo’n bezoek aan het ziekenhuis wegens corona onmogelijk geweest. Margot was gigantisch opgepept, je zag dat ze haar doel had bereikt. Ons vertrouwen in Marieke was vanaf dat moment onverwoestbaar. Margot was zo dankbaar.”
Zo zacht mogelijk aankijken
In de weken erna gaat Margot Lee’s gezondheid snel achteruit en vraagt ze aan Marieke Ausems de euthanasie te plannen. Het is half maart – coronacrisis. Maar de huisarts vindt uitstel geen optie: "Om dan te zeggen: er is een virus dus het kan niet doorgaan, is onmenselijk.”
In de weken voorafgaand aan de euthanasie bezoekt Ausems Margot een aantal keer. "Normaal geef je bij ieder gesprek een hand, ga je aan de rand van het bed zitten.” Nu zat ze op grotere afstand, soms met mondkapje. Dat vond ze moeilijk. „Je ziet haar dan als een soort toeschouwer op een afstandje lijden. Dat je dan niet even je hand of arm kan gebruiken voor een aanraking voelt tegennatuurlijk. Ik probeerde meer met m’n ogen te doen, door haar zo zacht mogelijk aan te kijken.” Ausems herinnert zich de vreugde bij Margot toen ze haar pasgeboren kleinkind nog had kunnen zien. „Dat was echt een ontlading, normaal zou ik haar misschien wel even hebben omhelsd. Dat kon niet. Ik heb babysokjes ingepakt in cadeaupapier en dat aan haar gegeven. Als vervanging van het fysieke contact.”
Afscheid
Vrijdag 3 april is de dag van de euthanasie van Margot Lee. Huisarts Marieke Ausems gaat de middag ervoor langs om nog een laatste keer bevestigd te krijgen dat Margot de euthanasie wil laten doorgaan. Ze spreken af dat ze vrijdagavond om acht uur terugkomt. "Dan gaan we niet nog een heel gesprek aan”, legt Ausems uit aan Margot. "Dan kom ik binnen, kijken we elkaar nog even aan en beginnen we.” Ze stemt in. Ausems haalt de euthanatica op bij de apotheek.
De familie brengt Margot naar beneden om afscheid te nemen. Ze plaatsen haar bed in de huiskamer. "Van daar heb je mooi vrij uitzicht over een natuurgebied”, zegt haar echtgenoot Neil. In de middag komen haar kleinkinderen langs. Margot houdt hen nog even vast, ze spelen op haar bed. Rond acht uur die avond staan de drie zoons en hun gezinnen apart van elkaar in de huiskamer opgesteld. Margot ligt in bed, Neil houdt haar hand vast, ze blazen een zoen naar elkaar. Huisarts Marieke dient de euthanatica toe, Margot glijdt weg. "Het was heel rustig en menselijk”, zegt Neil.
Dan omhelst de huisarts Neil, die overmand is door verdriet. "Dat had misschien officieel niet gemogen”, zegt Ausems. "Maar je wilt iemand troosten.” Neil zelf: "Afstand houden was op dat moment echt onmogelijk.” Ook zijn jongste zoon, die afstand houden in coronatijd belangrijk vindt, kiest er even voor om dat niet te doen. Hij geeft zijn vader een knuffel.
Bron: NRC 15 mei 2020 Euthanasie in coronatijd (ingekort)
