Advance care planning (ACP) is belangrijker dan ooit
Waarom is advance care planning (ACP) bij COVID-19 zo belangrijk?
Kwetsbaarheid beinvloedt de beslissingen die worden genomen bij het insturen naar het ziekenhuis, een IC-opname of de inzet van palliatieve behandeling. ACP is van groot belang om deze beslissingen adequaat en tijdig te kunnen nemen. ACP-gesprekken zijn bedoeld om te spreken over wensen, doelen en voorkeuren van zorg van de patiënt en gericht op het maken van geïnformeerde en realistische keuzes die passen bij de individuele situatie van de patiënt. Daarvoor wordt ook informatie over de mate van kwetsbaarheid meegenomen. Als een oudere heel kwetsbaar is, dan is een IC-opname vaak geen realistische optie meer. Deze gesprekken worden bij voorkeur gevoerd voordat een acute verslechtering optreedt en deze keuzes onder tijdsgebrek gemaakt moeten worden. Zo voorkom je dat er een crisis optreedt.
Tools voor ACP
Vanwege corona gaan mensen zelf nu ook meer nadenken over de laatste levensfase. Veelal oudere en kwetsbare mensen realiseren zich nu meer dan ooit dat zij moeten nadenken over hun behandelwensen. Er zijn tools die hierbij helpen, voor de mensen zelf en voor zorgverleners om dit gesprek aan te gaan met clienten en naasten.
- Toolkit advance care planning ouderen: huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde
- Gespreksleidraad advance care planning bij verstandelijke beperking: zorgverleners in de VG
- Handvat gesprek met kwetsbare mensen over behandelwensen: huisartsen (ook voor mensen met dementie)
- Keuzehulp patienten: verken uw wensen voor zorg en behandeling: patienten en naasten
- Notities over het einde van mijn leven: patienten en naasten
- Praten over ziekte en dood in tijden van corona: patienten en naasten
‘"Op de dood zelf hebben wij geen invloed, maar met het kenbaar maken van onze behandelwensen kunnen wij de wijze waarop we sterven wel beïnvloeden."
Stappen ACP bij corona
Ouderen met COVID-19 hebben meer kans op een gecompliceerd beloop van de ziekte. Daarnaast hebben ziekenhuisopnames, in het bijzonder op de IC, meestal een slechte uitkomst zoals overlijden of ernstig functieverlies. Advance care planning is nu belangrijker dan ooit. Hieronder staat welke stappen hierbij voor COVID-19 van belang zijn (Medisch Contact, 25 maart 2020):
- Exploreer de voorkeuren van de patiënt: heeft hij al nagedacht over behandeling, hoe schat hij zijn eigen gezondheid in, waar wil hij overlijden? De meeste ouderen hebben hier ideeën over.
- Zorg dat de patiënt kennis heeft over zijn ziekte: in dit geval zal het gaan over COVID-19, de mate van kwetsbaarheid en de impact hiervan op de verwachte uitkomsten. De informatie in het artikel van Medisch Contact kan hiervoor gebruikt worden. Bij de keuze voor opname in het ziekenhuis speelt mee dat er strikte isolatiemaatregelen gelden, met minimaal of geen bezoek. Bij opname op de IC kan de impact hiervan besproken worden, als dit nog een reële optie is.
- Geef een advies over de meerwaarde van insturen naar het ziekenhuis, wel of geen IC-opname of de inzet van palliatieve zorg. Vanwege de onzekerheid bij de patiënt is het goed om als arts het voortouw te nemen en geen open keuzes voor te spiegelen, die in de praktijk onhaalbaar zijn.
- Betrek zo mogelijk een naaste bij dit gesprek, zodat die betrokken wordt bij de besluitvorming en leg de wensen schriftelijk vast.
Triage thuisbehandeling vs ziekenhuis bij oudere patiënt met (verdenking op) COVID-19
Verdeel de taken in het zorgnetwerk
Vanwege de toegenomen druk op de huisartsenzorg en de thuiszorg is het essentieel om taken hierbij in het zorgnetwerk te verdelen. Casemanagers en zorgtrajectbegeleiders kunnen in de huidige situatie vaak een nog centralere rol vervullen. Maak daarnaast afspraken over hoe uitkomsten van gesprekken met andere betrokken hulpverleners in het netwerk en met de huisartsenpost worden gedeeld.