Zelfzorg - Monique Jansen

Door Monique Jansen, coördinator psychosociale 

ondersteuning Toon Hermans Amersfoort en TA therapeut

In het Toon Hermans Huis voer ik ondersteunende gesprekken met gasten die in aanraking zijn gekomen met kanker. Bij mij zit Lieneke, een levenslustige en fanatieke vrouw van 45 jaar die haar ziekte al meer dan drie jaar moedig draagt. Ze doet regelmatig mee met het open atelier en andere activiteiten die het huis organiseert. Vorige week heeft zij gehoord dat zij is uitbehandeld en nog maar kort te leven heeft. Lieneke is intens verdrietig. We spreken over haar gevoel van boosheid en onmacht vanwege de confrontatie met de nu onvermijdelijk aankomende dood. En haar zorg over dochter Mieke die op jonge leeftijd haar moeder gaat verliezen. Het delen van haar gevoelens en emoties lijkt Lieneke wat opluchting te geven, tranen hebben hun verhaal gekregen. Geraakt neem ik afscheid, pak een kopje koffie en staar een moment uit het raam.

Werken in de palliatieve zorg biedt veel voldoening. Het is betekenisvol werk waarin je een verschil maakt in het leven van patiënten, gasten en cliënten en hun families. Toch brengt dit werk ook emotionele uitdagingen met zich mee, omdat je dagelijks geconfronteerd kunt worden met de intense emoties van anderen. Tegelijkertijd raakt dit werk ook aan je eigen emoties. Het verdriet, de sterfelijkheid en de diepere vragen over het leven kunnen soms zwaarder wegen dan je verwacht.

Ken jezelf: wat werkt voor jou? 

Wanneer je goed in je vel zit, kun je volledig aanwezig zijn en oprecht aandacht geven aan de ander. Dit betekent niet alleen fysiek zorgen voor jezelf, maar ook bewust omgaan met je mentale, emotionele, sociale en spirituele welzijn. De sleutel tot persoonlijke balans ligt in zelfkennis. Ontdek wat jouw persoonlijke waarden zijn en waar je ECHT blij van wordt. Begrijp hoe je reageert op stress, wat je coping mechanisme is, waarvan je ontspant en hoe je rust inbouwt in je dagelijks leven. Dat zelfzorg belangrijk is weten we allemaal wel. Toch is het vaak moeilijk om er echt tijd en ruimte voor te maken. Dit komt door onze innerlijke dynamieken en diepgewortelde patronen. Soms is er extra moeite nodig om van alleen ‘weten’ de stap naar ook echt ‘doen’ te maken.

 

Omgaan met emoties 

Het is belangrijk om aandacht voor je eigen emoties te houden. Onverwerkte emoties kunnen ongemerkt een zware last worden. Ze stapelen zich op en vinden vaak uiting in stress, slapeloosheid, of zelfs fysieke klachten zoals hoofd- of rugpijn. Daarom is het zo belangrijk om stil te staan bij wat je voelt, hoe moeilijk dat soms ook is. Jezelf toestaan om geraakt te worden, ook door existentiële thema's, is belangrijk. Het erkennen van je emoties geeft ruimte voor verwerking. Dit proces vraagt tijd en geduld. 

Het delen van je emoties met anderen, zoals collega’s of vrienden kan een gevoel van opluchting geven, steun bieden en de zwaarte van bepaalde gevoelens verzachten. Samen praten, luisteren en elkaar steunen biedt niet alleen troost, maar ook kracht. 

 

Verschillende soorten rust 

Om in balans te blijven, is het helpend verschillende vormen van rust te omarmen en in te zetten. Rust is niet alleen fysieke rust. Het gaat ook om mentale, emotionele en zelfs spirituele rust.

 

Fysieke rust 
Laat je lichaam herstellen door te slapen, dutjes te doen of yoga te beoefenen. Je lijf heeft deze tijd nodig om op te laden. 

Mentale rust 
Soms is het nodig om actief te werken aan mentale rust en is je hoofd niet zomaar leeg. Probeer dan ontspanning te vinden via meditatie of het luisteren naar muziek. 

Emotionele rust
Het uiten van gevoelens is belangrijk. Praat met collega’s, of schrijf je gedachten en emoties op in een dagboek. Dit helpt om ruimte te maken in je hoofd en hart. 

Sociale rust 
Gun jezelf tijd zonder verplichtingen. Of kies juist voor mensen om je heen waar je je veilig voelt en die je energie geven 

Creatieve rust 
Laat je inspireren door een wandeling in de natuur, het maken van een tekening of een bezoek aan een museum. Creatieve rust voedt je geest.

Zintuiglijke rust 
Verminder externe prikkels en luister naar wat jouw zintuigen nodig hebben. Soms kan het helpen om simpelweg stilte op te zoeken. 

Spirituele rust 
Dit helpt je om verbonden te blijven met jezelf en de wereld om je heen. Vind deze rust bijvoorbeeld via meditatie, keramieken of zelfs door het bakken van een taart.

 

Goed voor jezelf zorgen is een continu proces. Sommige periodes kunnen intenser zijn door bijvoorbeeld het lijden van een dierbare patiënt of cliënt. Juist dan is het extranodig om bewust meer tijd voor jezelf te nemen en aandacht te geven aan jouw eigen welzijn. 

Gun het jezelf om tijd en ruimte voor jezelf vrij te maken. Door goed voor jezelf te zorgen, kun je niet alleen beter voor anderen zorgen, maar hou je ook plezier in je werk.

 

Bronvermelding

Sacred rest, Saundra Dalton Smith en Kennissynthese, De evenwichtige zorgverlener in de palliatieve zorg, september 202, zonmw.nl