‘Wees Bewust’
Rob Bruntink is journalist, auteur en expert op het gebied van palliatieve zorg. We vroegen hem welke tips hij mee kan geven om als zorgverlener goed voor jezelf te kunnen blijven zorgen.
Hoe houd je je staan de in de palliatieve zorg?
‘Zorgverleners krijgen heel wat narigheid over zich heen, ook al zullen ze het zelf misschien niet zo noemen. Al die ervaringen die zij opdoen met ernstig zieke mensen… Het is altijd goed om je er bewust van te zijn dat het niet normaal is om zoveel met ziekte en ellende te maken te hebben. Zorgverleners in de palliatieve zorg worden bovengemiddeld belast, en daarom hoort het bij hun professionaliteit om alert te zijn op overbelasting. Dus: ‘Wees je bewust van de belasting’ is voor mij de eerste, meest belangrijke tip. Daarna wordt het interessant om te bekijken wat je als zorgverlener kunt doen om te voorkomen dat die belasting jou gaat overweldigen.’
Heb je hier tips voor?
‘Je moet proberen een goede balans te zoeken tussen ontspanning en inspanning. Tussen privé en werk. Er is ooit door twee Vlaamse psychologen een mooi model gemaakt. Dat model kun je gebruiken om te bekijken wat voor jou goed werkt om te voorkomen dat je overbelast raakt. Het model heeft twee assen: één van Samen naar Alleen. En één van Emoties verwerken naar Emoties vermijden. Als je dat tekent, krijg je vier kwadranten. Je zou eens kunnen kijken of je in iedere kwadrant ‘iets’ kunt integreren in je leven. Dus ‘iets’ in je eentje waarbij je emoties vermijdt, bijvoorbeeld: sporten. Maar ook ‘iets’ samen met andere mensen waarbij je emoties vermijdt, zoals: met vrienden de kroeg in. Daarnaast kun je ook iets zoeken waarbij je alleen of met andere mensen de emotie juist opzoekt. Dat kan schrijven in je dagboek zijn, of deelnemen aan intervisie. Als je in iedere kwadrant iets doet en je doet dat ook regelmatig, verklein je de kans op overbelasting.
Als je een keer moet huilen op je werk, is dat dan een teken van overbelasting?
‘Nee, dat hoeft zeker niet. Het betekent in ieder geval dat je mens bent, dus dat lijkt me vooral een opsteker. Je hebt natuurlijk huilen en huilen. Als je merkt dat je vanwege bepaalde sores in je leven op de schouder van een palliatieve patiënt gaat zitten uithuilen… Dan weet iedereen wel dat je verkeerd bezig bent. Maar je emotie laten zien omdat een patiënt jou raakt? Nee, dat is zeker niet verkeerd. Het kan zelfs zijn dat die patiënt dat geweldig vindt.’
Je bent ooit een tijdje vrijwilliger geweest bij VPTZ en in een hospice. Vond je dat zwaar werk?
‘Ja en nee. Ja, ik vond het zwaar werk omdat je dan wel heel nadrukkelijk gewezen wordt op de onrechtvaardigheid van het leven. En aan de andere kant Nee, omdat - als je je schouders daarover ophaalt omdat je daar nou eenmaal niets aan kunt veranderen - ik ook wel erg kan genieten van de intense contacten die je kunt hebben met patiënten en hun naasten. Zo’n palliatieve fase van een ziekte… Het blijft toch altijd een bijzondere, intieme tijd. Bovendien kun je ook zoveel leren van patiënten en naasten, over hoe zij omgaan met hun ellende. Dat beschouw ik als een rijkdom.’