De huisarts: “Samenwerken en inzichten delen”

Lidewij Broekhuizen, huisarts in Borculo, deelt in ons gesprek haar inzichten over het bieden van passende zorg in de laatste levensjaren. Lidewij benadrukt het belang van een proactieve benadering:

"Wanneer we merken dat patiënten kwetsbaarder worden, plannen de praktijkondersteuner of ik een afspraak in. Tijdens dit gesprek verkennen we samen hoe zij de toekomst voor zich zien, met aandacht voor medicatie, ondersteuning, en hun eigen verwachtingen. Als het duidelijk wordt dat mensen zichzelf niet meer kunnen redden, schakelen we de thuiszorg in om te bespreken welke bijdrage zij kunnen leveren en welke mogelijkheden er zijn. Het is bijzonder waardevol dat de thuiszorg altijd zo actief meedenkt.”

Samenwerking
Ook als zich een calamiteit heeft voorgedaan, bijvoorbeeld na ernstige benauwdheid, is het een goed moment om met mensen in gesprek te gaan over wat hun wensen zijn. Als het gaat om het verbeteren van de kwaliteit van leven in de laatste levensjaren, verwijs ik meestal snel door naar de wijkverpleegkundige of de casemanager dementie. In de afgelopen jaren heb ik steeds meer gemerkt dat ook de ergotherapeut en de psychosomatische fysiotherapeuten hier veel kunnen betekenen. Als huisarts ben ik wat meer praktisch ingesteld. Ik vraag bijvoorbeeld of iemand de voorkeur geeft aan behandeling in het ziekenhuis of thuis wil blijven met zijn of haar klachten, en hoe we dat vervolgens kunnen regelen."

Persoonlijk contact
Wanneer mensen net een sombere diagnose hebben gekregen, kijken ze vaak heel anders naar de toekomst dan wanneer ze zich verder in het ziekteproces bevinden. Gedurende dat proces ontwikkelen ze nieuwe inzichten, bijvoorbeeld dat ze toch langer willen leven of niet willen stoppen met bepaalde medicatie. Vroegtijdige gesprekken dragen juist bij aan het verkennen van mogelijkheden en het opdoen van ideeën over wat er allemaal kan. Persoonlijk geef ik er de voorkeur aan om lichamelijke onderzoeken die we toch al doen, te combineren met een gesprek. Door bij elk onderzoek het gesprek aan te gaan en verder door te vragen, leer je mensen steeds beter kennen en krijg je een goed gevoel bij wat ze willen. Soms betekent het ook dat mensen er liever niet over praten… ook dat respecteer ik. De gesprekken delen mensen dan thuis met anderen, zoals hun huishoudelijke hulp of hun kinderen. In de praktijk blijkt dat ze dit soort gesprekken soms liever voeren met een hulp dan met de kinderen omdat de kinderen zelf te nauw betrokken zijn.”

Leerproces
Een concreet voorbeeld deed zich recent voor met een Parkinson-patiënt wiens ziekte steeds verergerde. Zowel de thuiszorg, de ergotherapeut als ikzelf dachten dat de ondersteuning door zijn vrouw te zwaar voor haar werd, en we adviseerden haar om een Wlz-indicatie aan te vragen. We zagen dat ze over haar grenzen ging, maar mevrouw wilde hier niets van weten. De situatie van meneer veranderde toen hij herhaaldelijk viel en uiteindelijk moest worden opgenomen in een crisisbed. Als professionals streven we ernaar om dergelijke situaties te voorkomen, maar zijn vrouw vond het uiteindelijk niet erg dat haar man op deze manier werd opgenomen. Ze wilde namelijk doorgaan met haar mantelzorg totdat het echt niet meer mogelijk was. Achteraf gaf ze aan blij te zijn dat ze het had volgehouden. Dit leerproces bracht inzichten met zich mee. Als huisarts had ik haar vooraf moeten vragen: "Wat maakt dat je de ondersteuning zelf wilt doen?" Als ik dat had geweten, had ik de ondersteuning beter kunnen afstemmen op haar specifieke behoeften.

Samen op huisbezoek
De wijkverpleegkundige en ik werken nauw samen, en ze vraagt me indien nodig om gezamenlijk op huisbezoek te gaan. Ik ervaar dit als een bijzonder prettige werkwijze. Onlangs hebben we bijvoorbeeld bij een heer met nierfalen gesproken over palliatieve sedatie. De wijkverpleegkundige was meer bekend met de familie dan ik en wist wie van de familie we erbij moesten betrekken. Samen hebben we met de patiënt afgesproken wat een geschikt moment was om te starten.

Vandaag bezochten we een oudere dame die zich somber voelde. Omdat de wijkverpleegkundige en ik samen aanwezig waren, werd ons gesprek wat luchtiger. Omdat we haar samen bezochten kreeg mevrouw niet alleen het gevoel dat het belangrijk is dat haar situatie verbeterde, maar ze kwam ook zelf op het idee om de dagbesteding weer te gaan bezoeken.

Ervaringen delen
Het delen van ervaringen over palliatieve en terminale zorg is een essentieel onderdeel van mijn werk. Regelmatig bespreken we deze ervaringen met collega's binnen onze praktijk. Daarnaast organiseren we drie keer per jaar een Multidisciplinair Overleg (MDO), waar verpleeghuisartsen, wijkverpleegkundigen, specialisten ouderengeneeskunde, huisartsen en praktijkondersteuners samenkomen. Het is zeer waardevol om gezamenlijk casussen te bespreken, waarbij ieder vanuit zijn eigen deskundigheid bijdraagt aan het gesprek. Het creëert een stimulerende en leerzame omgeving. In dit overleg leer ik veel over hoe je niet alleen medisch naar casussen kijkt, maar ook meer oog kunt hebben voor het welzijn van de patiënt. De thuiszorg deelt hierover tijdens deze bijeenkomsten vaak praktijkvoorbeelden. Door dit overleg leren we elkaar goed kennen, wat helpt om elkaar snel te kunnen bereiken bij vragen.