Pilotproject 'luisterconsulten' door een geestelijk verzorger in PaTz-praktijken

Introductie

Hoewel palliatieve zorg in de eerste lijn goed gewaardeerd wordt door patiënten, ervaren patiënten en hun naasten toch enkele knelpunten. Het is bijvoorbeeld bekend dat zingevingsproblemen weinig besproken worden tussen huisarts en patiënt. Dit is ook gevonden bij huisartsen die in een PaTz-groep zitten en die dus ondersteund worden in het geven van palliatieve zorg. In de eerste PaTz-monitor noemde 52% van de voorzitters van PaTz-groepen zingevingsvraagstukken als een onderwerp dat meer aandacht verdient. Betrokkenheid van een geestelijk verzorger is van belang voor het structureel versterken van de spirituele component van zorg, maar huisartsen en wijkverpleegkundigen hebben soms moeite met het daadwerkelijk vinden en inschakelen van een geestelijk verzorger. In Schotland is ervaring opgedaan met het betrekken van geestelijk verzorgers in de huisartspraktijk door hen een luisterspreekuur te laten verzorgen. Wij hebben onderzocht of dit voorbeeld ook geschikt is voor de Nederlandse praktijk.

Doel

In deze pilot zijn van december 2018 tot september 2019 luisterspreekuren gehouden in huisartsenpraktijken horende bij drie PaTz-groepen. In de deelnemende PaTz-groepen heeft een geestelijk verzorger een luisterspreekuur gehouden waar artsen en wijkverpleegkundigen een patiënt, en/of naaste daarvan, in de palliatieve fase naar toe kon verwijzen wanneer er zingevingsvragen zijn. Ook namen de geestelijk verzorgers deel aan de PaTz-bijeenkomsten om daar hun expertise te delen met huisartsen en wijkverpleegkundigen. De pilot is zowel procesmatig als inhoudelijk (meerwaarde) geëvalueerd.

Resultaten

De evaluatie heeft zich gericht op proces van implementatie (zoals benodigde tijdsinvestering, bevorderende en belemmerende factoren van implementatie) en de ervaren meerwaarde van de luisterspreekuren en deelname van geestelijk verzorgers aan PaTz-groepen vanuit het perspectief van patiënten en hun naasten, huisartsen, wijkverpleegkundigen en de geestelijk verzorgers zelf. Luisterspreekuren bleken in aangepaste vorm een goede manier te zijn om zingevingszorg meer te integreren in eerstelijns palliatieve zorg, en waren voor zowel patiënten, naasten, zorgverleners en PaTz-groepen van meerwaarde. Informatie over bevorderende en belemmerende factoren tijdens de implementatie, en praktische randvoorwaarden voor het implementeren van zingevingszorg in palliatieve zorg in de eerste lijn, vindt u hieronder.

Producten uit het project

- Rapportage ‘Versterken van het spirituele domein in eerstelijns palliatieve zorg: verslag van een pilot waarin luisterspreekuren met geestelijk verzorgers in PaTz-groepen zijn geïmplementeerd en geëvalueerd’, december 2019
- Draaiboek ‘Opzetten luisterconsulten in PaTz-groepen’, december 2019.

Samenwerkingspartners

Centrum voor Levensvragen
Eric de Rooij – geestelijk verzorger
Marjo van Bergen – geestelijk verzorger
Esli Jongen – geestelijk verzorger

Netwerk palliatieve zorg Gooi en Vechtstreek
Everdien Gardner - netwerkcoördinator

Netwerk palliatieve zorg Amsterdam en Diemen
Wies Wagenaar - netwerkcoördinator

Stichting PaTz
B. Schweitzer - projectleider PaTz

VUmc
Hanna Klop – onderzoekerIan Koper – onderzoeker  
B.D. Onwuteaka-Philipsen - hoogleraar levenseindeonderzoek en voorzitter Stichting PaTz

Financiële ondersteuning

Dit project is mogelijk gemaakt door de Pieter van Foreest Stichting.