Best practices palliatieve zorg in het mbo-onderwijs
Hoe verloopt de verankering van palliatieve zorg in onderwijsinstellingen door het hele land? Dit keer: Janny van Asselt en Esther Oskam, docenten verpleegkundige zorg bij ROC Aventus.
Ze beginnen met een relativerende constatering. In de term best practice ligt de nadruk als het gaat om palliatieve zorg in hun instelling nog wel op het laatste word: ‘practice’. Esther is lid van het designteam dat zicht richt op het vormgeven van vraaggestuurd onderwijs in het nieuwe curriculum: ‘Dat komt ook omdat we midden in de overgang van een oud naar een nieuwe curriculum zitten. Binnen Aventus willen we bij deze transitie uitgaan van waarderend veranderen, door datgene wat al goed is te behouden en aan te vullen met nieuwe informatie uit O²PZ.’ In die nieuwe vorm komen IG, MZ, VZ en AG samen in één cluster. ‘Tegelijkertijd is dit juist een mooi moment om zo breed mogelijk, geschikt voor al die richtingen, aandacht te besteden aan palliatieve zorg.’
Persoonlijke ervaringen delen
Voor beide docenten is het onderwerp niet nieuw. Esther was betrokken bij de invoering van de lastmeter en de psychosociale nazorg aan kankerpatiënten in de regio Gelderse vallei, was in het verleden actief binnen het netwerk Palliatieve Zorg en daarnaast werkzaam als dialyseverpleegkundige. Janny heeft sinds drie jaar een eigen praktijk in rouwtherapie. In hun eigen lessen aan tweedejaars studenten besteden ze veel tijd aan thema’s als de vier fasen van palliatieve zorg, zingeving en coping strategieën. Het delen van hun eigen ervaringen met verlies is iets dat ze iedere collega-docent zouden aanraden. Janny: ‘Als ik studenten vertel dat ik vijfentwintig jaar geleden zelf mijn tweeling heb verloren en hoe ik daarmee ben omgegaan, zijn ze erg onder de indruk. Er komen dan altijd veel vragen. Ervaringsdeskundigheid is heel goed toe te passen in het onderwijs. Het geeft de leerlingen het gevoel dat alle emoties er mogen zijn. Ook in de klas.’
Ook Esther begint haar lessen over palliatieve zorg vaak met het delen van eigen werkervaringen van studenten ten aanzien van ernstige ziekte en mensen die overlijden op de stage, in het gezin of binnen de vriendenkring. ‘We praten over troost, wat dat inhoudt en hoe je elkaar daarin kunt steunen. Daar kunnen de studenten weer uit putten voor de soms confronterende lessen die erop volgen.’ Daarnaast maakt Esther voor haar lessen gebruik van het e-book Palliatieve zorg van O²PZ uit 2019 en het CURA-model dat daar in staat: een reflectie-instrument ontwikkeld voor verpleegkundigen en verzorgende in de palliatieve zorg.
Keuzedeel voor deeltijdopleidingen
Vanaf komend schooljaar is er binnen de deeltijdopleidingen van Aventus de mogelijkheid een keuzedeel verdieping palliatieve zorg te volgen. Als basis hiervoor dient het materiaal van BOOM (waarvoor Janny zelf de outline schreef), aangevuld met de toolbox van Palliaweb en het Keuzedeel palliatieve zorg mbo van O²PZ.
Esther en Janny verheugen zich erop met dit keuzedeel, dat ook geschikt is voor studenten MZ, VZ en AG, aan de slag te gaan. De niveau 3-studenten maken daarnaast al gebruik van een zelfscan waarmee ze hun eigen studievoortgang op het gebied van palliatieve zorg aan de hand van 50 stellingen in beeld kunnen brengen. Esther: ‘Ze kunnen daarin zelf hun doelen formuleren en activiteiten plannen. Een volgende stap is dat we dit ook aan de niveau 4-studenten aanbieden.’
PalliArts
Al gaat het nog niet zo snel als ze zouden willen, toch zijn ze tevreden over de toenemende aandacht voor palliatieve zorg in hun instelling. Janny: ‘Veel collega’s zijn bij het symposium van O²PZ geweest. We hebben een aparte omgeving in Teams georganiseerd waarbinnen we bruikbare documenten met elkaar delen, zoals het e-book en het Onderwijsraamwerk palliatieve zorg 2.0.’
Esther raadt collega’s van andere instellingen aan de app PalliArts te bekijken.
‘In de eerste les laat ik studenten die app downloaden. Ze kunnen thema’s binnen die app gebruiken voor het uitwerken van presentaties. Het voordeel van deze app is dat je je eigen regio kunt aanvinken en meteen ziet hoeveel hospice-bedden een stageplek in je buurt heeft, of welke expert ze zouden kunnen consulteren. Zodra ik erover begin, zie je de studenten opveren: hé leuk, een app!’